Son 6 ayda gazeteci, sanatçı, siyasetçi, belediye eşbaşkanı, avukat, kadın ve gençlerin de aralarında olduğu en az bin 800 kişi gözaltına alındı ve 240’ı tutuklandı.
Mezopotamya Haber Ajansında yer alan habere göre, gözaltı ve tutuklamalarla hız kesmeden devam ediyor. Kürtler ve dostları, her güne yeni gözaltı operasyonlarıyla gözlerini açıyor. Siyasetçisinden seçilmişine, avukatından insan hakları savunucusuna, kadınından gencine, ekolojistinden gazetecisine kadar hemen hemen tüm kesimler söz konusu operasyonlardan nasibini alıyor.
4 yılda 38 bin kişi yargılandı
2002’den bu yana ülkeyi yöneten AKP döneminde Kürt siyasetine dönük ilk büyük ölçekli yönelimin startı, 14 Nisan 2009’da Diyarbakır’da verildi. Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) 29 Mart 2009 yerel seçimlerinde toplam 98 belediye kazanmasının hemen akabinde harekete geçen hükümet kanadı, “Ermeni sınırına dayandılar” açıklamasıyla Kürt siyasetini tasfiye etmek için kolları sıvadı. “KCK” adı altında startı verilen ve 2012 yılını sonlarına kadar devam eden operasyonlarda, aralarında milletvekilleri, belediye başkanları, siyasetçiler, insan hakları savunucuları, avukatlar, akademisyenler, yazarlar ve gazetecilerin de olduğu 7 bin 748 kişi gözaltına alındı ve bunlardan 992 kişi tutuklandı. Dönemin Adalet Bakanı Sadullah Ergin, bu operasyonlarda 2 bin 146 kişinin yargılandığını ve bunlardan 274’ünün seçilmiş olduğunu belirtti.
Ergin, sonraki süreçlerde bir soru önergesine verdiği yanıtta ise, 2009-2012 yılları arasında “örgüt üyeliği” ve “örgüt yöneticiliği” iddiasıyla yargılanan kişi sayısını 38 bin 135 kişi olarak açıkladı.
Yargılamalar sürüyor
Operasyon, Kürt siyasetinin önemli isimlerinin Diyarbakır Adliyesi’nin bahçesinde kelepçeli bir şekilde sıraya dizilerek çekilen fotoğrafla hafızalara kazındı. Operasyon kapsamında yargılananlar hakkında binlerce sayfalık iddianameler hazırlandı. Hukuka aykırı bir şekilde yapılan ortam dinlemeleri, tape kayıtları ve gizli tanık ifadelerinden oluşan iddianamelerde, “Devletin birliği ve bütünlüğünü bozmak”, “örgüt üyesi ve yöneticisi olmak” ve “örgüte yardım etmek” suçlamaları yöneltildi. Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) azami tutukluluk süresini 5 yılla sınırlandıran kararıyla “KCK davaları” kapsamında tutuklu bulunanlar tahliye edilmeye başlandı. Ancak devam eden süreçte onlarca kişi binlerce yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bazı ana davalar ise üzerinden yıllar geçmesine rağmen halen devam ediyor.
Hakim ve savcılar tutuklandı
Söz konusu davalara bakan savcı ve hakimlerin birçoğu, 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen askeri darbe girişimi sonrasında görevden alındı ve birçoğu tutuklandı. AKP’li yetkililer, bunun üzerine operasyonlarda payları olmadığını ve Gülen Cemaati tarafından operasyonların gerçekleştirdiğini iddia etti. Ancak dönemin Emniyet İstihbarat Dairesi eski Başkanı Ömer Altıparmak, operasyonların bizzat dönemin Başbakanı Erdoğan’ın talimatı ile yaptıklarını açıklamıştı.
Operasyonlar renk değiştirdi
Üzerinden 12 yılı aşkın bir süre geçti ancak Kürt siyasetinin tasfiyesini amaçlayan operasyonlar hız kesmedi, aksine tablo daha da ağırlaştı. Operasyonlar sadece renk değiştirdi; Daha önce birden fazla dernek, siyasi parti ve sivil toplum örgütüne eş zamanlı baskın düzenlenirken, bugün belli aralıklarla ayrı ayrı baskın düzenleniyor. Gözaltına alınanların yargılamaları, öncesinden farklı olarak tek tek yapılıyor. Operasyonlarda değişmeyen tek şey ise, operasyonlara verilen isimler. Her baskın düzenlenen dernek, sendika, STÖ, siyasi parti öncesinden olduğu gibi “KCK” ile ilişkilendiriliyor.
Yasaklar ve 4 Kasım süreci
İlk büyük ölçekli yönelimin ardından 2013-2015 yılları arasında yürütülen ve Kürt sorununun çözümünde tarihi bir adım olan Dolmabahçe Mutabakatı’nın inkarıyla yeniden gözaltı furyası başlatıldı. 2015-2016 yılları arsında ilan edilen sokağa çıkma yasakları döneminde binlerce kişi gözaltına alındı ve tutuklandı. Birçoğuna binlerce yılı bulan ağır cezalar verildi. Devam eden süreçte ikinci büyük ölçekli yönelim, Halkların Demokratik Partisi (HDP) tarafından “siyasi darbe” olarak adlandırılan ve 4 Kasım 2016 tarihinde aralarında HDP eski Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da olduğu 15 milletvekiline yönelik operasyon oldu.
6 yıl sonra Kobanê soruşturması
Operasyonlar bununla sınırlı kalmadı. Bu kez DAİŞ’in Kobanê’ye saldırısına karşı 6-8 Ekim 2014’te ülke genelinde gerçekleştirilen eylemler gerekçe gösterilerek 25 Eylül 2020’de aralarında tutuklular Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da olduğu 82 kişi siyasetçi hakkında gözaltı kararı çıkarıldı. Sonrasında genişletilen operasyonda bu sayı 108’e çıktı. Bir hafta gibi kısa sürede binlerce sayfadan oluşan iddianamesi kabul edilen davaya, “gizli tanıklar”ın çelişkili beyanları, müştekilerin şikayetçi olmaması, siyasetçilerin tutarlı savunmaları, mahkeme üyelerinin kriminal suç örgütleriyle ortaya çıkan ilişkisi ve hukukçuların iddiaları çürütmesi damgasını vurdu. Şu ana kadar 14 duruşması görülen davada 21 siyasetçi halen tutuklu yargılanıyor.
TUAY-DER soruşturması
4 Kasım ve Kobanê soruşturmaları sonrası bu kez STÖ ve demokratik kitle örgütlerine sıra geldi. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının Tutuklu Aileleri ile Yardımlaşma Derneği’ne (TUAY-DER) ,dönük başlattığı soruşturma kapsamında 9 Haziran 2020’de dernek üyelerinin evlerine baskın düzenlendi. Gözaltına alınan 22 kişiden 7’si, 3 gün sonra çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı.
DTK’nin kapısına mühür
Bu süreçte başlatılan soruşturma ve yargılamalarda Demokratik Toplum Kongresi (DTK) kriminalize edilmeye başlandı. Kürt sorununa dair demokratik çözüm arayışları ve tüm demokratik örgütlenmelerin ortaklaşması hedefiyle 26-28 Ekim 2007 yılında Diyarbakır’da kurulan, Anayasa görüşmeleri için temsilcileri Meclis’e çağırılan DTK, bu kez “KCK” yapılanması olarak iddianamelerde yer almaya başladı. DTK üyeliği binlerce kişinin karşısına suç olarak gösterilmeye başlandı. DTK’ye karşı yürütülen soruşturma kapsamında 26 Haziran 2020’de 64 kişi hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Ev baskınlarında 45 kişi gözaltına alındı ve bunlardan 23’ü tutuklandı. DTK’nin Diclekent’te bulunan binasına baskın yapılarak, kapısına mühür vuruldu. Ancak tutuklananlar ile farklı dosyalarda yargılananların çoğu ya tahliye oldu ya da beraat etti.
‘Zindan yapılanması’ iddiası
Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında aynı yılın 26 Kasım’ında avukatların ve tutukluların da aralarında olduğu 24 kişi hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Savcı, 24 kişiye “KCK’nin zindan yapılanması” suçlaması yöneltti.
2020’de en az 4079 gözaltı
DTK’nin kapısına mühür vurulduğu yıl içerisinde İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) verilerine göre, en az 4 bin 79 kişi gözaltına alındı. Birçoğu darp ve kötü muameleye maruz kalan kişilerden 543’ü tutuklandı.
15 Şubat öncesi 718 gözaltı
2021 yılında gözaltı ve baskıların ayyuka ulaştığı yıl oldu. Sadece PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın Türkiye’ye getirilişinin yıldönümü olan 15 Şubat sürecinde 718 kişi gözaltına alındı. İçişleri Bakanlığı, 40 ilde düzenlenen operasyonlara, “PKK/KCK terör örgütünün yurt içi faaliyetlerinin deşifre edilmesine yönelik” gerekçe gösterdi.
2 kentte MEBYA-DER’e baskın
Diyarbakır’da faaliyet yürüten Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (MEBYA-DER) binası ile dernek yöneticilerinin evlerine baskın düzenlendi. 3 Mart’ta da diğer üye ve yöneticilerinin evlerine baskın düzenlendi. Aralarında MEBYA-DER Eşbaşkanları Yüksel Almas ve Şehmus Karadağ’nın da olduğu 29 kişi gözaltına alındı ve bunlardan 12’si tutuklandı.
Hükümet yanlısı medya, derneği “PKK’nin STK yapılanmasının çatı örgütü” olarak hedef aldı. “KCK” suçlaması yöneltilen dernek hakkında sonrasında kapatma davası açıldı. 19 Mayıs’ta da Van’da MEBYA-DER binası ve yöneticilerinin evlerine baskın düzenlendi ve 17 kişi gözaltına alındı. Söz konusu kişilerden 6’sı tutuklandı. Her iki baskında da derneğin resmi evraklarına el konuldu.
İstinaf: cenazeye katılmak suç değil
Van ve Diyarbakır’da tutuklananlarını çoğu sonrasında tahliye edildi, ancak “örgüt üyeliği” suçlamasından ceza verildi. İstinaf Mahkemesi, örgüt üyelerinin cenaze ve taziyelerine katılmanın “insani olduğunu” değerlendirerek, MEBYA-DER yöneticisi Yıldız Damla’ya verilen 6 yıl 3 ay hapis cezasını bozdu.
ROSA Kadın derneği Hedefte
5 Nisan 2021’de Diyarbakır Kayapınar ilçesinde bulunan Rosa Kadın Derneği ile yöneticilerinin evlerine baskın düzenlendi. Savcı, “legal yapı altında örgütün kadın yapılanması içerisinde faaliyet gösterip örgütsel görüşme, yürüyüş ve toplantı düzenledikleri” iddiasıyla dernek yöneticilerinin de aralarında olduğu 33 kişi hakkında yakalama kararı çıkardı.
TUHAD-FED’E baskın
Yıl içinde yapılan baskınlarda TUHAD-FED de nasibini aldı. Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında 30 Mart’ta Çukurova TUHAD-FED’e operasyon düzenlendi ve en az 11 kişi gözaltına alındı.
Yine 16 Aralık 2021’de aralarında Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) Eşbaşkanı Emine Kaya’nın da olduğu birçok kişi gözaltına alındı.
DİAYDER’e kapatma davası
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü bir soruşturma kapsamında 3 Temmuz 2021’de Din Alimleri Derneği (DİAYDER) Başkanı Ekrem Baran ve Demokratik İslam Kongresi (DİK) üyesi Mehmet Nas’ın da aralarında bulunduğu 23 kişi gözaltına alındı. Havuz medyası, din alimlerini “PKK’nin imamları” şeklinde hedef aldı. Ancak hazırlanan iddianamede Kürtçe hutbe, vaaz ve sivil cuma namazları suçlama konusu yapıldı. Sonrasında DİAYDER hakkında kapatma davası açıldı. 4’ü tutuklu 23 dernek üyesinin yargılandığı dava halen devam ediyor.
2021 raporları
İHD Diyarbakır Şubesi’nin verilerine göre, 2021 yılında bölge kentlerinde 29’u çocuk bin 741 kişi gözaltına alındı. Rapora göre, en az 56 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. İHD Batman Şubesi’nin 2021 verilerine göre ise, sadece il genelinde 112 eve baskın düzenlendi, 6’sı çocuk 474 kişinin gözaltına alındı. Bunlardan 67’si tutuklandı. İHD Batman verileri ve 15 Şubat sürecinde gözaltına alınanların sayısı düşünüldüğünde, gözaltı ve tutuklama sayısının çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor.
2022’ye gelindiğinde de operasyonların ardı arkası kesilmedi. 15 Şubat öncesi bir kez daha Şırnak, Diyarbakır, Mardin, Ağrı, Van ve Batman başta olmak üzerine onlarca adrese eş zamanlı baskın düzenlendi ve onlarca kişi gözaltına alındı. Ancak gözaltı sayısına dair herhangi bir açıklama yapılmadı.
DBP genel merkezine baskın
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır İl Örgütünün Bağlar ilçesinde bulunan binasına polis baskını düzenlendi, DBP İl Eş Başkanı Seval Gülmez gözaltına alındı.
Polisler, baskın sonrası ablukaya aldıkları binada bulunan Özgür Kadın Hareketi (TJA) bayrakları ile bazı dergi, kitap ve gazetelere el koydu.
Gençlere operasyon
7 Mart’ta Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma kapsamında gençlere dönük operasyonda 16 kişi gözaltına alındı. “Örgüt üyeliği” iddiası yöneltilen gençlerden biri tutuklandı.
11 kadına tutuklama
Diyarbakır’da 16-17 Mart tarihlerinde siyasetçi ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin de bulunduğu 25 kadın gözaltına alındı. 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü yürüyüşü, İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesine karşı yapılan eylemler ve 8 Mart Kadınlar Günü mitingine katılmakla suçlanan kadınlardan 11’i tutuklandı.
‘KCK mali yapılanma’ operasyonu
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, 12 Nisan’da “Kobanê soruşturması” kapsamında 91 kişi hakkında yakalama kararı verdi. Amedspor’un eski Başkanı avukat Metin Metin Kılavuz, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır eski İl Eşbaşkanı Hafize İpek ile belediye eşbaşkanlarının da aralarında olduğu kişilerden 23’ü şu an tutuklu. 91 kişiye “KCK Mali Yapılanması” içinde yer aldıkları iddiası yöneltiliyor.
Mal varlıklarına tedbir konuldu
Savcı, ayrıca hakkında gözaltı kararı verilen 91 kişinin mal varlığına tedbir koydu. Diyarbakır merkezli bir operasyon kapsamında 20 Mayıs’ta HDP’li gençlerin de aralarında olduğu 13 kişi gözaltına alındı. “Keziban Kuday” adlı açık tanık ifadeleri üzerine HDP Gençlik Meclisi üyeleri ve HDP PM Üyesi Halide Türkoğlu’nun da aralarında olduğu 10 kişi tutuklandı.
19 kadın gözaltına alındı
Batman Cumhuriyet Başsavcılığı’nın “Örgüt üyeliği” iddiasıyla başlattığı soruşturma kapsamında 31 Mayıs’ta seçilmişlerin de olduğu 19 kadın gözaltına alındı. Kadınlardan 3’ü çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı. Tekirdağ Cumhuriyet Başsavcılığı’nın “PKK/KCK’ye bağlı olarak faaliyet yürüttüğü” iddiasıyla başlattığı soruşturma kapsamında 3 Haziran’da Halkların Demokratik Kongresi (HDK) binası ve siyasetçilere yönelik gözaltı operasyonu yapıldı. Toplam 38 kişi gözaltına alındı. Bunlardan 29’u tutuklandı.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, katıldığı bir televizyon programında siyasetçilerin gözaltına alındığı operasyonu talimatla yaptıklarını söyledi. Soylu, ayrıca söz konusu operasyonun PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğünün sağlanması için düzenlenen “Büyük Gemlik Yürüyüşü”nden kaynaklandığını ima etti.
GÖÇİZDER
Aynı gün Göç İzleme Derneği’nin (GÖÇİZDER) İstanbul Şirinevler’deki binası ile dernek yöneticilerinin evlerine de eş zamanlı baskın düzenlendi. Aralarında eşbaşkanların da olduğu 16 GÖÇİZDER üyesi tutuklandı. 6 kişi de adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. “PKK’ye para aktarmak” şeklinde hedef alınan derneğin hazırladığı mülteci raporları da suçlama konusu yapıldı.
16 Gazeteci tutuklandı
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın farklı bir soruşturması kapsamında bu kez Kürt gazeteciler hedef alındı. 8 Haziran’da gözaltına alınan 22 kişiden 16’sı tutuklandı. JİNNEWS Müdürü Safiye Alagaş, DFG Eşbaşkanı Serdar Altan, MA Editörü Aziz Oruç, Xwebûn Yazıişleri Müdürü Mehmet Ali Ertaş, Zeynel Abidin Bulut, Ömer Çelik, Mazlum Doğan Güler, İbrahim Koyuncu, Neşe Toprak, Elif Üngür, Abdurrahman Öncü, Suat Doğuhan, Remziye Temel, Ramazan Geciken, Lezgin Akdeniz ve Mehmet Şahin tutuklandı. Gazeteci, Gülşen Koçuk, Esmer Tunç, Mehmet Yalçın, Kadir Bayram, Feynaz Koçuk ve İhsan Ergülen adli kontrolle serbest bırakıldı.
Her soruşturmanın ‘tanıkları’ dosyada
Batman’da tutuklanan kadınlar ile Diyarbakır’da tutuklanan gençlerin dosyasında açık tanıklık yapan “Keziban Kuday”, gazetecilerin soruşturmasında da yer aldı. Yine daha önce mahkemelerin talebine rağmen ulaşılamayan kimi gizli tanıklar da bu dosyada yer aldı. Gazeteciler, haber içerikleri, yayın politikası ve haber dili nedeniyle suçlandı. Emniyet, tepkiler üzerine günler sonra “delil” olarak baskınlarda el konulan fotoğraf makinaları, gazete kupürleri ile 1990’lı yıllarda katledilen gazetecilerin fotoğraflarını hükümet yanlısı medyaya servis etti.
Yapım şirketleri ablukada
Gazetecilerin çalıştıkları JINNEWS ile Pel, Ari ve Piya yapım şirketlerine de baskın düzenlendi. Söz konusu baskınlarda birçok ekipmana el konuldu. Piya ve Ari’deki polis bekleyişi ise günlerdir devam ediyor.
Kültür derneklerine baskın
Gözaltı operasyonlarının son halkası ise kültür dernekleri oldu. Adana Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında 27 Haziran’da Adana’daki Binevş Kültür ve Sanat Derneği ile Diyarbakır’daki Dicle Kültür Sanat Derneği’ne baskın düzenlendi. 38 kişi hakkında yakalama kararı çıkarıldı ve bunlardan 37’si gözaltına alındı.
Süleyman Soylu, bir kez daha baskın düzenlenen dernekleri “Dernek, belediye, PKK/KCK tezgahı kurmuşlar” sözleriyle hedef aldı.
Soruşturma kapsamında gözaltına alınan 37 kişiden 4’ü, “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklandı.
6 aylık bilanço
2022’nin ilk 6 ayında ardı arkası kesilmeyen operasyonlarda şu ana kadar en az bin 800 kişinin gözaltına alındığı basına yansıdı. Bunlardan 260’ı tutuklandı. Gözaltı ve tutuklamaların en çok yaşandığı kentlerin başında Diyarbakır ve Şırnak geldi. Sadece yılın ilk 6 ayında Şırnak ve ilçelerinde aralarında siyasetçilerin olduğu en az 200 kişi gözaltına alındı ve bunlardan 80’i tutuklandı.
Serhat News
(sg)
