Ekmek fiyatları 2 lira 50 kuruştan 3 lira 50 kuruşa çıkarılan Van’da ekmeğin alıcısı da satıcısı da mağdur. Yurttaşlar ucuz ekmek almak için bayat ekmek kuyruklarına girdi.
Van’da 2 lira 50 kuruşa satılan 210 gram somun ekmeğin fiyatı 3 lira 50 kuruşa çıkartıldı. Fırıncılar artan maliyetleri ekmek fiyatlarına yansıtırken, yurttaşlar ise en temel gıda ürününe gelen zamları tepkiyle karşılıyor. Fırıncılar da yurttaşlar kadar dertli. Fırıncılara göre de halk haklı ancak onlar da ekonomik krizler baş edemiyor: “Günde 50 kişi bayat ekmek kuyruğuna giriyor. Çok acı bir durum. Bu zamların önüne geçmezsek ekmek yarın 10 liraya çıkacak.”
‘Tek isteğimiz sistemin değişmesi’
Yaşamlarından memnun olmadıklarını söyleyen Hanım Eli Tandır evi sahibi Levent Ateş, sebebini ise artan zamlardan olduğunu belirtiyor: “Bu işe ilk başladığımızda heyecanla açtık dükkanımız. Unun torbasını 180 liraya alıyorduk. Ancak şimdi 500 liradan fazla oldu çok zor bir duruma girdik. Bunun daha da kötü olacağını biliyoruz. Sadece un değil her şeye 100 de 100 zam geldi. Ülkeyi yönetenler insanları kandırarak okul, hastane yaptık diyor da neden sizi bu kadar zora soktuk?
Gelen müşterilerde ekmek alamıyor. Müşteriler bizim için ‘yalancı fırsatçı’ kelimelerini sarf ediyor. Onlar da yaşadığı zorluklar karşısında ne dese haklı. Ancak biz ekmeği 2 TL 50 kuruşa vermeye devam ediyoruz. Halkın zorluklarına az da olsa katkı sağlamak amacıyla. Bu ekmeğin tadı tuzu kalmadı hayat bitmiş. Tek isteğimiz bu sistemin değişmesi.”
‘Müşteriler artan fiyattan şikayetçi’
Yaklaşık 3 aydır Dostlar Tandır Evinde çalıştığını ve gelen müşterilerin artan ekmek fiyatlarına tepkili olduğunu söyleyen Nesibe Ertaş, yapacak bir şeyin olmadığını söylüyor. 550 TL’ye bir torba un aldıklarını ancak bunun parasını bile ödeyemediklerini aktarıyor: “Halk yazık günah evlerine ekmek alamayacak duruma geldi. Yağa gelen zamdan kaynaklıda artık çörekte yapamıyoruz bu krize bir çözüm bulmaları gerekiyor.”
‘Günde en az 50 kişi fırın önünde bayat ekmek sırasına giriyor’
Altın Odun ekmeği fırın sahibi olan Cüneyt Özdemir ise şöyle konuşuyor: “Van Valisi Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından destekleneceğimizi söyledi ancak TMO’nun gelişi söz konusu bile olmadı. 100 liraya aldığımız teneke yağları şimdi bin lira olmuş. Maya kolisi 145 liradan alıyorduk ancak şimdi 340 liradan alıyoruz. Borçlarımızı ödeyemiyoruz. Uncular un bırakmıyor. Doğalgaz, elektrik zamları almış başını gidiyor. Çok zor durumdayız ve ciddi zarardayız. Zamların önünü kesmek lazım. Bu ay bin 500 tl fatura geleceğine bana 7 bin TL fatura geldi. Günde 50 kişi bayat ekmek kuyruğuna giriyor. Çok acı bir durum. Bu zamların önüne geçmezsek ekmek yarın 10 liraya çıkacak.”
‘Çocuklarıma mı yoksa artan elektrik, doğalgaza mı para yetiştireyim?’
Mikrofonu uzattığımız ev emekçisi Sevim Ateş evde 6 kişi yaşadıklarını ve 4 çocuğunun öğrenci olduklarını belirtiyor. Bazen ekmek alamadıklarını söylüyor: “Eşim yakıta, öğrenciye mi yoksa kira, doğalgaza ve duya uya mı para versin? Marketlere gidince bile çocuklar bir şeylere ağladığında kandıra kandıra eve götürüyorum. Eskiden pazara 20 liraya tüm ihtilaçlarımı alıyordum şimdi 20 liraya bir kilo sebze alamıyorum geçim çok zorlandı. Daha önce 4 ekmek şimdi 1 ekmek alabilirim.”
‘Esnafımız mağdur yetkililer adaletli olmalı’
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Van Lokantacılar Fırıncılar Pastacılar Kahvaltıcılar ve Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Sabri Işık 6 aylık süreçte esnafın birçok zamlara göğüs geldiğini ve yüzde 300 e yakın zamların gerçekleştiğinin altını çiziyor: “Maliyetler arttığı zaman ekmeğinde fiyatı artıyor. Eleman maaşı, sigorta, elektrik, doğalgaz gibi artık un alacak durumları kalmadı. 3 lira 50 kuruş fiyatını uygulamak zorunda kaldık. Van piyasasında TMO’da yapılmayan fiyat denetimi, TMO da verilen başıboş belirli kotalardan imkânı olan esnaflar yüklü miktarda oradan un almasından kaynaklanıyor. Şu anda 210 lira civarında deposunda un olan esnafımız var. Tabi bu 4-5 esnaftan ibarettir. Geriye kalan 400 fırıncı esnafımız 490 veya 500 liraya un almaktadır. Bu da maliyetlerin çok yüksek olmasından kaynaklanıyor.”
“Yetkililerin adaletli olmasını istiyoruz” diyen Işık, denetimin iyi yapılmasını gerektiğini söylüyor: “Esnafımız mağdur ve perişan. Esnaflar unu borç almak zorunda kaldı. Yetkililerle iletişime geçip TMO’nun birebir her esnafa un dağıtımının yapılması yönünde çalışmalar gerçekleştireceğiz.”
(ro)
