Urartu Kralı Menua tarafından Van’ın Gürpınar ilçesinden kent merkezine su getirmek amacıyla yaklaşık 2 bin 700 yıl önce yapılan ve 50 kilometre uzunluğunda olan Şamran Kanalı DSİ tarafından 1 buçuk aydır onarılıyor. Uzun süreye yayılan onarım çalışmaları nedeniyle bağ bahçelerini sulayamayan yurttaşlar ise duruma tepkili.
Şamran Kanalı Urartu Krallığı’nın başkentinin bulunduğu Van’ın Gürpınar Ovası’na su getirmek amacıyla yaklaşık 2 bin 700 yıl önce inşa edildi. Günümüzde de kısmen kullanılmaya devam edilen kanal geçtiği yerlerdeki tarla, bağ ve bahçelerin de su ihtiyacını karşılıyor. Varlığını koruyan ve geçtiği bölgelerdeki tarım alanlarına hayat veren kanal, 1960’lı yıllarda Devlet Su İşleri Müdürlüğü (DSİ) tarafından büyük bölümü betonlaştırıldı. Kanalın ‘onarılması’ amacıyla yaklaşık bir buçuk ay önce başlatılan onarım çalışmaları ağır adımlarla ilerlerken, bahçe ve tarım işiyle uğraşan yurttaşlar ise sudan mahrum ediliyor.
Bağ bahçelerinin sulanması gerektiği üzerine mahalle muhtarları Van Valiliği’ne dilekçe yazarak sorunlarını dile getirdi. Ancak DSİ Genel Müdürlüğü tarafından kendilerine ‘Kısıtlı sulama yöntemi uygulanacaktır’ yazılı evrak gönderdi. Yetkililerin alternatif üretememelerine tepki gösteren mahalle sakinleri, son günlerde havaların yağışlı olmasını kendileri için şans olduğunu ifade ediyor.
‘Çalışmalar yaz mevsiminden önce yapılmalı!’
Eski Camii mahalle sakinlerinden Hüseyin Zorer, mahallede birçok kişinin geçiminin bahçe üzerinde olduğunu söylüyor. Zorer, “Normalde 15 Mayıs tarihinde su gelirdi. Zaten kanallarda o zamanlar açılıyordu. 15 Mayıs tarihine kadar bahçeler sulanmazsa kuruyor. Toprak kuruyor, olan bitkiler kuruyor. Sebzelerde susuzluktan kaynaklı buruşuyor. Böyle olmaz. DSİ çalışmalarını yaz mevsiminden önce yapmalı ve bu mevsimlerde de su vermeli. ‘Yakında su vereceğiz’ diyorlar ancak su gelmiyor. Su vermelerini umuyoruz; çünkü biz çiftçi olarak mağdur ediliyoruz. Meyvelerimiz dökülme aşamasında. Sular gelmezse yeşil Edremit’ten eser kalmayacak. Van’ın su kaynakları var. İstenilirse çözüm bulunur” diyerek mağduriyetini açıklıyor.
‘Alternatif üretmiyorlar’
Eski Cami Mahalle Muhtarı Mehmet Demir ise, yetkililerin alternatif üretmediğini bu nedenle insanların bahçesinde kuraklık görüldüğünü belirtti. Demir, “Bir an önce DSİ Genel Müdürü bu suyu açmaları lazım. Doğa ölürse insanlar da ölür. 3-5 güne kadar sular verilmez ise bütün yeşillik ölür. Sorunun giderilmesi için Kaymakama dilekçemi arz ettim. Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su işleri Müdürlüğü tarafından bana yazılı olarak ‘Kısıtlı sulama yöntemi uygulanacaktır’ diye yazılı bir belge tarafıma gönderildi. Alternatif üretmiyorlar” diyerek duruma tepki gösteriyor.
‘Suyun akmaması doğanın katledilmesidir’
Urartu döneminde bilek gücü ile yapılan Şamran Kanalı suyu sayesinde yeşil örtünün oluğunu belirten İbrahim İlhan ise, 12 dönümlük bahçeye sahip. Bahçesinde ceviz, birçok meyve ve sebze çeşidi yetiştiriyor. Ancak kendisine de suyun verilmemesinden dolayı perişan olduğunu ifade ediyor.
İlhan, “Bu sorunun çözülmesi en başta çiftçiyi çok sevindirecek. Bu suyun gelmemesi doğanın katledilmesidir. O nedenle doğaseverlerin ve yetkililerin üzerine düşmesini yapması gerekir. Bir ceviz ağacından 60 teneke ceviz alırdık şu an bu bitti. Çiftçilikle geçinen ailemin tonlarca kuru kayısı yaptığını hatırlıyorum. Yeşil alanın korunması sayesinde o günlere dönebiliriz. Betonlaşma olunca bu gerçekleşmez. Şamran suyu gelmez ise bu sene diktiğim 300 meyve fidanı kurur. Ailemin zamanında yaptıklarının üzerine biraz daha katmak istiyorum ama su olmaz ise kuruyacak” diyor.
‘Yağmur bahçeyi korudu’
İlhan alternatif olarak ise sorunların giderilmesi için şunları tavsiye ediyor: “Yetkililer yeniden çalışmaya başlamış ama 1 aya yakın zaman alır. ‘Su yok’ diyorlar ama Kıyıcak tarafında hidroelektrik ile suyu şelaleden göle akıtıyorlar. Bir önlem olarak motor ile o suyu kanala verirler ise ağaçlar kurumaz. Yetkililer sonbahar da durup çalışma yapmadılar ama tam yağmurlar bitti bahçe zamanı çalışmaya başladılar. Bir an önce çalışma bitmez ise durum kötü. Bu sene yağmurun sık sık yağması ile yeşil örtü oluştu yoksa kurumuştu.”
‘Çalışmalar 1 ay daha sürer’
Şamran Kanalı’nda çalışmalarını sürdüren taşeron işçilerden Abdullah Kısa ise, çalışmaların bir kısmını bitirdiklerini belirtiyor. Kısa, “Edremit DSİ’de yaklaşık 1 buçuk aydır bu çalışma sürüyor. Kanalın birçok yerinde patlak ve kırık vardı, eski betonlar çürümüştü. Yaklaşık 10 km’lik bir çalışmamız var. 5-6 km bitti. Geriye kalan 3-4 metrede bir ayda biter. Bu çalışmaları halktan yana olumlu karşılayan da, olumsuz karşılayanlarda oluyor. Çoğu kişi ‘Bağım var bahçem var sulama yapamıyorum’ diyor. Hâlbuki onların faydasına olan bir şey. Sele yağmura fazla suya karşı betonlama olmadığı zaman patlama yapabilir ondan kaynaklı onarım yapıyoruz” diyor.
Serhat News
