Sinan Ok yazdı: Kayyumların son 6 ay içinde “işe aldıkları” kimler!

Bu hafta içinde önce İpekyolu Belediyesi sonra da Van Büyükşehir Belediyesi birçok kişiye yapılan ödemeleri durdurduğuna dair kamuoyuna açıklama[1] yaptı. Buna göre İpekyolu’nda seçime 5-6 ay kala 2023 yılı Kasım ve Aralık aylarında yüzlerce kişi Belediye Şirketi üzerinden işe alınmış, Seçime 45 gün kala (2024 Şubat ayında)  tüm işçi maaşlarına %90 üzerinde artış yapılmış, bir Toplu İş Sözleşmesi imzalanarak; belediyenin aylık bütün gelirleri sadece personel maaşlarına yetemez hale getirilmiştir.

Mevzuata göre İpeyolu Belediye’sinin (500 bin-599 bin nüfusa göre) norm kadro sayısı işçi ve memur toplamı 1.035 olması gerekirken sadece şirket personeli sayısı bin 104 kişiye çıkarılmıştır. Büyükşehir belediyesi ise konu ile ilgili yaptığı açıklamada[2] son aylarda yapılan alımların çoğu bürokrat ve siyasilerin yakınları olduğunu, bu alımlarım hem seçim yatırımı olarak ele alındığını hem de belediyenin iktidar partisince kazanılmaması olasılığı düşünülerek hizmet yaptırmamaya yönelik bir girişim olduğunu ifade etmiştir. Buna göre yüzlerce kişi belediye şirketi olan BELVAN LTD. ŞTİ. ve VANSU A.Ş. üzerinden işe alınmıştır. Bunların çoğunun işe gelmeden maaş aldıkları tespit edilmiştir. Seçime birkaç ay kala (Ocak ayından itibaren geçerli olmak üzere) tüm işçi maaşlarına yüzde 97 oranında artış öngören bir Toplu İş Sözleşmesi ile belediyenin aylık gelirlerinin çoğu personel maaşlarına harcanmaya başlanmıştır.

Bu süreçteki başka bir hukuksuzluk da kayyum ve 3 kişilik atanmış meclisin kararları ile hareket edilmiş olmasıdır. İlgili yasa gereği İller Bankası’ndan gelen belediye gelirlerinin en çok yüzde 40’ının kesilebileceği belirtilmişken, kayyım ve 3 kişilik meclisin kararı ile gelirin yüzde 100’ü, araçlar, tesisler ve her nevi gayrimenkuller teminat gösterilerek İller Bankası’nın talebi doğrultusunda rehin alınabileceği kararı verilmiştir. Yani kısacası belediyenin tüm gelirine el konulabileceği şekilde işlem yapılarak belediye, hizmet üretememe, maaş ödeyememe tehlikesiyle karşı karşıya bırakılmak istenmiştir.

“İşe gelmeden maaş alanların”, “Van’da yaşamadan maaş alanların”, “AKP meclis üyesi iken bir de şirket işçisi olarak maaş alanların” “kendi işletmesini işletip bir de belediye şirketinden maaş alanların” “başka bir belediyede işçi gösterilip işe gitmeden maaş alanların” olduğu uzun bir liste neredeyse her belediye için oluşturulabilir. Sadece kayyum gaspı altındaki belediyelerde değil Tuşba, Gürpınar, Çatak, Gevaş, Bahçesaray ve Edremit Belediyelerinde de bu durumların olduğu, belediye başkanlarının çapraz işe gitmeme durumlarının altına imza attıkları ve halkın olanı bu şekilde yandaşlara verdiği örnekler hiç de az değil. Bir örnek vermek gerekirse soyadı Say olan ve Gevaşlı olmayan, Gevaş’ta yaşamayan bir kişi Gevaş belediyesinde Bakanlık yazısıyla işe alınmış bunun muadili de Edremit Belediyesinde yapılmıştır. Bu kişilerin işe gitmediğini Gevaş ve Edremit’in AKP’li başkanları da bilmektedir. Gevaş gibi görece küçük bütçeli bir belediyede son bir yıl içerisinde onlarca işe alım yapıldığı ve bu alımların da sadece birilerinin referansıyla yapıldığı bilinmektedir. Bir örnek vermek gerekirse Gevaş Yeniden Refah İlçe başkanı iken istifa eden kişinin istifasından önce AKP’li belediye tarafından işçi olarak işe alındığını Gevaş’ta herkes bilmektedir. Bu örnekler de Gevaş’a özgü olmayıp 14 sıfırın yapıldığı her yerde ve hatta diğer illerde de mevcuttur.

Belediyeler ilk iş olarak borç tabelalarını hazırlamaya girişti. Kamuoyuna açıklanan verilere göre (Erciş ve Muradiye’nin borcu henüz kamuoyuna açıklanmadığından) Van’da AKP-Kayyum yönetimleri 11 Milyarı aşan bir borçlanma yapmıştır. Tıpkı işçi alım limitlerini yasal olarak aştıkları gibi borçlanma limitlerini de yasal ölçütleri ihlal ederek yapan bu kayyumcu anlayış 14-0’lık yenilgiyi adete önceden görmüştür.

[1] https://www.ipekyolu.bel.tr/haberler/kamuoyuna-zorunlu-aciklama/3325

[2] https://van.bel.tr/HaberDetay/kamuoyuna-04052024180635.html

Sadece borçlanma ve işçi alımları değil birçok alım-satım-ihale ve kiralama işinin ayrıntılı bir şekilde geriye dönük incelenmesi durumunda bu anti-demokratik uygulamanın toplumsal maliyeti netleşebilecektir.

Belediye yönetimlerinin “işçilerle” ilgili olarak kamuoyunu doğru bilgilendirmesi elzemdir. Çünkü aslında yetkisiz olan kayyum idarelerinin yaptıkları tüm işlemler şaibeye açıktır. DEM Parti Van Milletvekillerinin TBMM gündemine taşıdığı bir soru önergesine bu hafta verilen yanıtta[3] söz konusu durum daha net ortaya çıkmaktadır. Borç tablosuna göre milyarlarca  borç performansı gösteren AKP-Kayyum yönetiminin “265 milyon TL’lik” taşınmaz satışı yaptığı açığa çıkmıştır. Satılan taşınmazların gerçek değerinin bu miktarın çok üzerinde olduğu tahmin edilebilir. Ama bu veri bile Van’da borçlanma dışında da birçok kaynağın harcandığını göstermektedir.

Gevaş belediyesi’ndeki bir örnek konunun vahametini göstermek açısından ilginç olacaktır. Seçimlere 3 gün kala işe alınan E.E.A isimli kişiyi Gevaş’ta hala gören yok. Van genelinde bu vahim örneğin yüzlerce benzeri bulunmaktadır. Halkın büyük çoğunluğu işe gelmeden maaş alanların, başka kurum ve kurullardan maaş alıp belediyelerde görünenlerin, belediyede görünüp başka yerlerde görevlendirilenlerin, birilerinin tanıdığı diye işe alınmış ve belediyeye gelse bile hiçbir iş yapmayanların maaş almasına karşıdır. Van’da resmi verilerle 300 bin üzerinde yoksul ve işsiz yurttaş yaşamaktadır. Bu işsizlik ve yoksulluk nedeniyle gurbetlere çalışmaya giden gençlerin cansız bedenleri iş cinayetleri kapsamında neredeyse her hafta Van’a gönderilirken birilerinin bu haksız kazançlara son vermesi gerekir.

Belediyelerde haksız ve hukuksuz bir şekilde yapılmış işe alımlar ayrımsız bir şekilde sonlandırılmalı. Sadece işe alımlar değil, hukuk dışı taşınmaz devirleri, kiralamalar ve protokoller üzerinden kaynak devirlerine de son verilmelidir. Van BB ilk meclis toplantılarında bunların önünü kesen bazı kararlara doğru bir şekilde imza attı. Ama ilçelerde de benzer bir çalışma yürütülmesi ve halkın olanın halk için şeffaf bir şekilde kamu hizmetine harcanması sağlanmalıdır.

[3] https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D28/Y2/T7/WebOnergeMetni/91538dd3-0c05-45d4-8538-41f1afdf9667.pdf

Serhat News