Sofraların ve yiyeceklerin vazgeçilmezi şekerin hammaddesi olan şeker pancarı tarladan başlayarak sofraya gelene kadar bir takım aşamalardan geçiyor.
Yaklaşık iki yıl büyük emeklerle yetiştirilen ve çeşitli evrelerden geçtikten sonra istenilen ürüne dönüşen şeker pancarının ekim ayında başlanan hasadı tamamlandı. 165 ile 220 gün arasında yetişen şeker pancarı, sofraların ve tatlıların vazgeçilmezi şekere dönüşene dek birçok evreden geçiyor.
Bugün modern tarımla ekimi ve hasadı yapılan, yüzde 75’i su ve geri kalanının ise katı maddeden oluştuğu şeker pancarı hasattan sonra 1984 yılından beri hizmet veren Ağrı Şeker Fabrikasına taşınmasını ve fabrikasında üretiliyor.
İLKHA’nın haberine göre, şeker pancarın hasadını gerçekleştiren Ağrı merkeze bağlı Aşkale (Aşqele) köyü sakinlerinden Halis Akman, hasat öncesi pancar için yapılan işlemleri aktardı.
Şeker Pancarı Hasat Öncesi Yapılan İşlemler
Pancarın ekimi ve hasadı için Ağrı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Ağrı Şeker Fabrikası’nın ayrı ayrı destekler ve teşvikler verdiklerini belirten Halis Akman, tohum ekiminden hasadına kadar bütün işlemleri şu şekilde anlattı:
Yer düzeltmesi yapıyoruz. Sonra fabrikamız bize tohum veriyor. Ekim makinasını veriyor, biz ekiyoruz. Ondan sonra gübresini, her şeyini yapıyoruz. Sonra çapası, çapasını yapıyoruz. Teklemesini yapıyoruz, sulamasını yapıyoruz. Sadece hasat zamanı sökümünü yapıyoruz. Traktörlere yükleyip fabrikaya götürüyoruz. Ben 40 dönüm ekmişim. Hasattan 210-220 ton bekliyorum. Tohumlamaya 11 kilo harcadım. Ve hasat zamanına geldik, hasada başladık. Benim hasat için makinem yok, bunun için kuruma müracaat ettik pancar söküm makinesini verdiler. Makine biz çiftçilere dönümü 30 liradan kiraya veriliyor. Ama dışardan kiralarsak 200 liradan kiraya veriyoruz. Buda bizim için büyük külfet olur.
Şeker Pancarına Laboratuvarda Yapılan İşlemler
Ağrı Şeker Fabrikası Kalite ve Kontrol Mühendisi Derya Arasanabay gerçekleştirilen işlemleri şöyle sıraladı:
Ağrı Şeker Fabrikası Kalite ve Kontrol Laboratuvarı’nda ham maddemiz olan pancarın içeri alınışından itibaren bütün analizlerini yapıyoruz ve aşama aşama takip ediyoruz. Bütün şerbetlerimizi, lapalarımızı, üretim aşamalarımızı takip ediyoruz. Ürünümüz olan şekere kadar ve yan ürünümüz olan küspe, melas bunlarında bütün işletme koşullarını takip ediyoruz ve işletme bize göre çalışmakta burada. İşletme koşullarımız çok önemli ve işletme koşullarının oluşabilmesi için burada yapılan analizlerin çok büyük etkisi var. Yaptığımız kontroller içerisinde şekerin kalitesi, ara aşamalarda şerbetlerin birikslerini, pH’ları bu şekilde polar yani şeker oranına biz bakıyoruz ve işletme bizim verdiğimiz değerlere göre çalışmakta.
Şeker pancarı, laboratuvarda kalite ve kontrol işlemlerinin bitmesinin ardından sofralara ulaştırılmak üzere fabrikaya teslim edilmekte.
Ağrı Şeker Fabrikası Müdürü Metin Arslan, pancar üretiminin Ağrı ili için çok önemli olduğunu ve kente yıllık 200 milyon TL civarında katma değer sağladığını ve dolaylı olarak birçok sektörde istihdam sağladığını kaydetti.
Konuşmasına fabrikanın tarihi hakkında bilgi vererek başlayan Arslan, Ağrı Şeker Fabrikasının 1977 yılında merhum Başbakan Necmettin Erbakan’ın temelini attığı ve 85 ayda tamamlandığını söyledi. Arslan fabrikanın 1984 yılında hizmete açıldığını ve ham madde olan pancarın olmayışı nedeni ile üretimin durduğu 2014, 2015 ve 2016 yılları hariç 34 yıldır sürekli olarak üretim yaptığını hatırlattı.
“Biz Çiftçilerimize Yetiştirme Sözleşmesi Yapmak Sureti İle Tarım Yaptırıyoruz”
Metin Arslan şeker pancarının yetişmesi ve çiftçiye bu konuda sundukları katkılar ile ilgili şunları söyledi:
Ağrı Şeker Fabrikası sadece Ağrı’ya değil Muş’un Malazgirt ilçesine de önemli katkı sağlıyor. Özellikle hayvancılığa katkı sağlaması açısından Iğdır ilimize de yaş pancar posası dediğimiz küspe, bunu da hayvancılığa katkı sağlaması amacı ile üretimini ve satışını yapıyoruz. Şeker pancarı iki yıllık bir bitki. İlk yıl yaprak, gövde, dal oluşuyor. İkinci yılda tohuma kalkıyor. Biz birinci yıldaki şeker pancarından faydalanıyoruz. Bunun yetiştirilmesi yaklaşık 165 gün ile 220 gün arasında oluyor. Bölgemizde mevsim şartları olumsuz olduğu için en fazla 170, 180 güne tekabül eden yetişme süresi var. Biz çiftçilerimize yetiştirme sözleşmesi yapmak sureti ile tarım yaptırıyoruz. Bunlar için gerekli olan gübredir, tohumdur yani ayni ve nakdi avanslar çiftçiye vererek üretimde destekte bulunuyoruz.
Şeker Pancarının Fabrikada Geçirdiği Aşamalar
Arslan, “Fabrikamız, 71 köyde toplam 71 bin 200 dekar ekim yaptık, bunun karşılığında da 300 bin ton fileli pancar aşağı yukarı 275 bin bedelini ödeyeceğimiz pancar 260 bin tonda işlenen pancar değerlendireceğiz. Ayrıca diğer 33 fabrikanın yanında bizim Doğu’daki 3 fabrikamızın yine sayın genel müdürümüzün katkıları ve Cumhurbaşkanımızın olur demesi üzerine yüzde 10 doğu teşvik primi veriliyor çiftçiye. Pancar kökünde yüzde 75 su, yüzde 25 de katı madde var. Şekerin elde edilmesi tamamen bu yüzde 25’lik kısımdaki şekerin saf hale gelinceye kadar ki geçen evrelerden oluşuyor. Kantarımız ve fabrika merkezimizde çiftçilerimiz ve nakliye müteahhitlerimizin getirdiği pancarı teslim alıyoruz. Burada siloladıktan sonra suda yüzdürüyoruz. Ot, taş toplayıcı yani fabrika tesisimize zarar verecek yabancı maddelerden arındırdıktan sonra yıkama teknesinde yıkanıyor. Şeker pancarını bıçaklardan geçirip kıyım elde ediyoruz, bu kıyımı da haşlama ve difüzyondan geçiriyoruz. Difüzyonda ters akım prensibine göre küspe yukarı çıkarken şerbet aşağı iniyor. Bunu haşlamalardan vakum büridelere veriyoruz, kireçlemelere tabi tutuyoruz. Daha sonra kireçlediğimiz bu ham şerbeti de biz karbondioksit vasıtası ile çökeltiyoruz. Belli bir orana ulaştıktan sonra yani yüzde 50-65 oranında katılaşıyor biriks elde ediliyor ham şerbet. Bunu da biz vakumlarımıza gönderiyoruz. Basınç altında, yüksek sıcaklıkta yanmadan biz bunu işliyoruz, santrifüjlerden geçirdikten sonra yapılan birkaç işlemin ardından melas elde ediliyor.” şeklinde şeker pancarının geçtiği aşamaları anlattı.
Fabrikanın Bu Yıl Kente 200 Milyon TL Katma Değer Sağlaması Bekleniyor
Şeker pancarı ile modern sanayiye geçildiğini hatırlatan Arslan, “Difüzyonlarda ters kademe vasıtası ile küspeyi helezonlardan ters kademe vasıtası ile dışarı gönderiyoruz. Küspe çukurunda gerek dökme olarak bir kısmı da paket olarak vatandaşımızın hizmetine veriliyor. Oluşan şekeri de biz paketleme sureti ile ambarlarımıza gönderiyoruz. Ambarlarımızdan da vatandaşlarımızın sofrasına gönderiyoruz. Şeker pancarının birkaç katkısı var. Şeker pancarı sanayisi ile modern tarıma geçilmiş. Ayrıca hayvancılığın gelişmesine katkıda bulunmuş, sanayi sektörünün gelişmesine katkıda bulunmuş. Biz geçen yıl Türk Şeker olarak 193 milyon TL gibi bir katma değer sağlamışız. Nasip olursa bu yıl 200 milyon TL’nin üstüne çıkacak.” ifadelerini kullandı.
Serhat News
(YK)
