Van’ın Gürpınar İlçesine bağlı Çavuştepe kalesinde 60 yıldır bekçilik yapan 82 yaşındaki Mehmet Kuşman, dünyada Urartucayı bilen 12 kişiden biri. 2005’te emekli olmasına rağmen 17 yıldır gönüllü bekçilik yapan Kuşman’ın çocukları da artık kaleye gitmesini istemiyor. Kuşman, kendisinin kaleye ait olduğunu ve orada mutlu olduğunu söylüyor.
Bundan 60 yıl önce arkeologların çalışmalarına katılarak Urartuca yazılarına merak saran Kuşman, kendi çabalarıyla İran, Ermenistan ve Suriye’ye giderek Urartu yazılarını toplayarak 650 kelime öğreniyor. 2’nci Sarduri tarafından MÖ 764-734 yılları arasında inşa edilen Çavuştepe kalesi Van’ın Gürpınar İlçesinde arkeologların kazı çalışması sonrası ortaya çıktı. Kuşman’ın evi Van’ın İpekyolu ilçesinde olmasına rağmen neredeyse her gün kalede bulunan küçük bir barakada konaklıyor. Urartuca yazıların taşlara işlenerek yapılan aksesuarlar ve şu ana kadar Kuşman’ı konu alan yerel gazetelerin duvarda asılı olması, barakaya atölye havası katıyor.
Kalede gönüllü olarak 17 yıldır bekçilik yaptığını belirten Kuşman, kalenin turistlerin uğrak yeri olduğunu söylüyor ve Serpantin, bazalt, volkanik olan taşlarla yaptığı kolye gibi aksesuarları da burada satarak aynı zamanda ekonomisine katkı sunuyor.
‘3 ayda Urartu yazısını çözdüm’
Urartuca yazısını öğrenme hikâyesini kısaca Mehmet Kuşman’dan dinliyoruz: “Köylü çocuğuydum tarlada çalışıyordum. Yaşım 20 olunca asker oldum. Döndüğümde hiç tanımadığım insanlarla karşılaştım. ‘Onlara kimsiniz?’ diye sorduğumda ‘Biz arkeologuz ve İstanbul’dan geldik’ dediler. Bende kazı çalışmalarına katılmak için yazıldım ve beraber kazı yapmaya başladık. İlk kazıda taşların üzerinde Urartuca yazılar çıktı ortaya tabi ben bilmiyorum o zaman hangi dilde olduğunu. Yanında çalıştığım profesöre sordum ‘ne yazıyor?’ diye. ‘Bilmiyorum’ dedi bende ‘e sen profesör değil misin’ dedim. Sonra güldü ve bana ‘Yavrum biz arkeologuz bunu Sümeroglar okur biz bilmeyiz’ dedi. Aklım ermedi tabi. ‘Bende öğrenmek istiyorum’ dedim. Bana ‘Çok zor öğrenemezsin’ dedi. Onlar orada kazısını bitirip gitti ben Van’a gittim bakkaldan bir çizgili defter ve kalem aldım. Van kalesine çıktım orada hem Asur hem Urartu yazısı var. Ardından İran’a, Ermenistan’a, Suriye’ye gittim Türkiye’yi dolaştım yazıları aldım 3 ayda yazıları çözdüm öğrendim.”
Çocuklarını Urartu yazılı kolyeler satarak okuttu
Kendisinin basın ve Kültür Bakanlığı tarafından duyulduğunu söyleyen Kuşman, Ankara’da sempozyumlara katıldığını söylüyor. Kuşman, “Orada Urartu yazısı bilen uzman akademisyenler vardı. Yazılarımı kontrol ettiler ve çevirilerimin doğruluğunu tespit ederek çok beğendiler. 11 çocuğum vardı. Nasıl okuturum diye çok çabaladım. 22 yıl devam etti her kitaptan bir kelime 2 kelime 650’ye yakın kelime öğrendim. Taşları topladım getirdim. O zaman sadece çizim vardı. Sonra turistler gelmeye başladı. Taşlar yaptım sattım böylelikle çocuklarımı da bu şekilde okuttum. Ben 60 yıldır burada çalışıyorum 2005’te resmen emekli oldum. 16 yıldır da gönüllü olarak çalışıyorum sadece taşlarımı yapıp satıyorum devletten herhangi bir maaş almıyorum” diye ekliyor.
‘Çocuklarım kaleye gelmemi istemiyor’
Serpantin bazalt, volkanik gibi taşları kullanarak Urartu alfabesi, kolye, bileklik, burç figürleri, anahtarlık gibi birçok aksesuar yaparak boş zamanını değerlendiren Kuşman, yaptığı el emeğinin en ucuzu 500 liradan başladığını söylüyor. Kuşman sadece küçük bir bıçak yardımıyla aksesuarlar yapıyor. Kuşman son olarak şöyle konuşuyor: “Çocuklar istemiyor kaleye geleyim ancak ben zorla geliyorum zaten Vali de ‘Sen daha çalışabiliyorsun kal’ diyor. 15 Ağustos’a kadar buradayım ardından Hollanda’ya gideceğim orada çocuklarım var. Ama eve döndüğümde yine taş yapacağım çocuklarım bana ‘gitme’ diyor ama ben para kazanmak için buraya gelmiyorum. Ben buraya alışkınım ve kendimi burada mutlu hissediyorum.”
Serhat News
