Özel Haber – Van’da son günlerde yaşanan deprem ve sarsıntılar, büyük bir panik yaratılırken, bölgede yaşanan depremler üzerinde araştırmalar yapan YYÜ Jeoloji Mühendisliği bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, kentte acil olarak hasarlı binaların yıkılması gerektiğini söyledi. Selçuk, bölgede 12 haraketli fay hattın olduğunu da dikkat çekerek, “biz ne zaman deprem olacağının üzerine konuşacağımıza, yapılarımız depreme uygun yapılıp yapılmadığını incelememiz gerekiyor” diye konuştu.
Van’ın Erciş İlçesi’nde son olarak yaşanan 5 şiddetindeki deprem sonrası kentte yeni bir panik yaratılırken, kentin depreme ne kadar hazırlıklı olup olmadığı ise tartışılmaya başlandı. Bölgedeki fay hatları üzerine araştırmalar yapan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Jeoloji Mühendisliği bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, geçmişte ders çıkarılması gerektiğini dile getirdi. Bölgede 35 yılda bir yıkıcı bir depremin yaşandığını da dikkat çeken Selçuk, “En önemli konu insan mutlaka geçmişinden ders çıkarmalıdır. Sadece Van havzasında tarihsel dönemlerle birlikte bakıldığında yani 1900 yıllardan bu yana birçok yıkıcı deprem olduğunu gözlemlemekteyiz. Güneyimiz Hakkari’den başlayak, kuzeyimiz Iğdir’a kadar tarihsel dönemler içerisinde 6 tane büyük deprem meydana geldi. Bu depremlerde ciddi can kayıpları yaşandı. Günümüze doğru yaklaştığımz biliyorsunuz 1976’de Çaldıran depremi yaşadık. Deprem de 3900 4900 fazla insan hayattını kaybetti ve onbinden de fazla bina da o zamanın koşullarında kullanılamaz hale geldi. Aradan yaklaşık 30-35 yıl geçtikten sonra 2011 depremi yaşadık ve 2011 depreminde 644 kisi hayatını kaybetti ve 12 binden fazla bina kullanılamaz hale geldi” diye konuştu.
‘Deprem üreten birçok fay hattı var’
Bölgede birden fazla deprem üreten fay hattının olduğunu da dikkat çeken Sağlam Selçuk, Hem Maden Teknik Arama (MTA), Hemde YYÜ Jeoloji Mühendisliği bölümünün yaptığı araştırmalara dikkat çekerek, şunlara söyledi: “Bu bölgede birden fazla aktif fay hattı var. Bu aktif faylar da tek tip değil. Bizde zemin durumuna göre, bu depremleri bazen hissedip, bazende hissetmiyoruz. Bir ay önce Molakasim-Çitören civarlarında bir deprem yoğunluğu yaşadık. Bazı depremleri hissederken, bazı depremleri hissetmedik. Bunlar Depremi üreten fayın karekterine göre değişti” son bir haftada yaşanan sarsıntılara da dikkat çeken Sağlam Selçuk, “Peki bir haftadır ne oldu. Bir haftaya baktığımızda bu depremlerin kuzey doğuya doğru göç ettiğini gördük. Geçen hafta Erçiş fayı üzerinde Ünseli’de bir deprem meydana geldi. Son depremde bu fay hattı üzerinde yaşandı. Aslında bu deprem orta ölçekli bir deprem. Yani bizim çok da yıkıcı bir deprem diyeceğimiz bir deprem değil. Ama biz toplum olarak korktuk. Çümkü çok fazla sallandık. Van merkeze 47 km uzaklıkta olmasına rağmen Van İl merkezide bu depremi şiddetli bir şekilde hisseti. Erciş Özeline baktığımzda ise, özelikle Ovaya yerleşenlerin daha fazla etkilendiğini gördük. Yani zemini kötü dediğimiz yerlerde daha fazla hisedildi.” Diye konuştu.
‘Tarihsel gerçekliğe dikkat çekildi’
Bölgede yaşanan yıkıcı depremlere de dikkat çeken Sağlam Selçuk, “Son döneme baktığımızda 1930’da Hakkari’de başladı. 2 bin 500 kişi hayatını kaybetti. 1941 yılında Erçiş’te bir deprem meyda ageldri. 192 kişi hayatını kaybetti. Yine 1945 yılında Van’ın Beyüzüm Mahallesi’nde 1976 ‘de Çaldıran Depremlerini yaşadık. Yani nerede ise her 35 yıla bir yıkıcı deprem yaşamışız. Şuanki en büyük şanmızı 2011 yılında yaşadığımız depremdir. Bu deprem ile bölge enerjisinin bir bölümünü çıkardı. Ama bir gerçeklik var, bu bölgede birden fazla büyük deprem üretebilecek faylar var. Bunu gözönünde bulundrurmamız gerekiyor.” Dedi.
‘1980 yılından bu yana deprem üretmeyen faylar var’
Bölgede aktif olup uzun zamandır deprem üretmeyen faylara da dikkat çeken Sağlam Selçuk, Mesela Yüksekova fayı var. Aktif olan Gürpınar fay hattı 1980 yıllarından bu yana deprem üretmiyor. Yukariya geldiğimizde Doğubayazıt’ta Balık Gölü Fayı var. Peki bunlar büyük bir deprem ürettiği zaman biz ne yapacağız. Bu depremler kuzey doğuya doğru göç ediyor. Bu depremler bundan sonra doğuya doğru mu, batıya doğru mu devam edecek onu bilmiyoruz. Kırılan sekmen çok küçük bir sekmen, daha büyük bir sekmende kıralabilinir” diyerek bölge gerçekliğine dikkat çekti.
Selçuk, alınması gereken önlemleri sıraladı
Selçuk, “Bırakın eskiyi 2011 yılından bu yana ne dersler çıkardık. Aslında çok bir dersler çıkarmadık. Deprem gerçeğiyle yüzleşmemiz lazım. Bizim bu zamanda yapı skotuğumuzu bilmemiz lazım. Biz toplum olarak, birey olarak biraz kendimizi eleştirmemiz lazım. Biz halen depremin ne zaman olacağı gerçeğini unutup, benim binam depreme ne kadar dayanıklı sorusunu sormamız gerekiyor. Bunu sorgulatmamız lazım. Binamız deprem yönetmenliğine uygun yapılmış mıdır? Zemin koşullarına uygun yapı yapılmış mıdır? Bunu bilmemiz gerekiyor. Bizim artık gidip evin içinde kullanılan fayanstan, mutfağın büyüklüğüne bakacağımıza binanın deprem yönetmenliğine uygun yapılıp yapılmadığına bakmamız gerekiyor. Bu bölgede bilmemiz gereken 12 aktif fay hattını olmasıdır. Bunların her biri üzerinde yeni depremler meydana gelebilir. Yani normalde 5 şiddetindeki bir depremi şuanda konuşmamamız gerekiyordu. Ama maalesef yapı stoğumuza fazla güvenmediğimiz için bugün 5 şiddetindeki bir depremi konuşur hale geldik.” Diye konuştu.
Van için acil olarak yapı stoğunun ortaya çıkarılması gerektiğini de dile getiren Sağlam Selçuk, sözlerine şöyle son verdi: “Van’da son yaşanan depremden sonra ağır hasarlı binalar var. Bu ağır hasarlı binaların acil olarak yıkılması gerekiyor. Van içindeki yapı stoğunu mahalle, mahalle ortaya çıkararak buna göre bir plan ortaya çıkarmamız gerekiyor.
Video: Zafer Avnaş
Serhat News – (A-A)
