Özel Haber – Vanlı esnaf, ekonomik krizin altından kalkamıyor. Ya işyerlerini kapatıyorlar yada ellerinde demirbaş malzemeleri satarak giderlerini ödüyorlar. Her sektör gibi düğün organizasyonu ve fotoğrafçılık sektöründe iş yapan esnafta krizden en çok etkilenen kesim: “Kira, elektrik, doğal gaz, sigorta ve vergileri yatıramayacak duruma geldik. Malzemeleri satıyoruz.”
Türkiye’deki ekonomik kriz gün geçtikçe derinleşiyor. İflasın eşiğine gelen birçok işletmeci de faturaların yüksek gelişinden, kiraların artışından şikayetçi. Hükümet kanadı, gelen zamlara karşı verilen tepkilere karşı hâlâ sessiz. İşsizlik oranının en yüksek olduğu Van da ekonomik krizin etkilerini derin yaşayan şehirlerden. Van’da fotoğrafçılık yapan esnaflardan Mehmet Dursun, İbrahim Işık ve Kahraman Keve, krizin sektöre yansımasını anlattı. Esnaflar, zaman zaman malzemelerini satmak zorunda kaldıklarını aktardı: “Bu süreçte intihar eden arkadaşlarımız oldu. Kendi ekmek teknesini, sazını, kamerasını, materyallerini satan arkadaşlarımız oldu, biz de birçok malzememizi satmak zorunda kaldık.”
‘Fiyatlar artınca firmalar siparişlerimi göndermiyor’
Van’da fotoğrafçılık ve düğün organizasyonu yapan Mehmet Dursun, pandemi süresi boyunca işlerinin çok aksadığını ve zarar ettiklerini aktarıyor. İş yerleri alışveriş merkezinin içinde olduğu için dükkan sahiplerinin kiraları ertelemediğini söylüyor. Kredi çektiğini ve ödeyemediğini de ekliyor sözlerine: “Bunun yanında ürün alamadık, aldığımız ürünleri ise teslim alamadık, ödemelerimizi gerçekleştiremedik. Nişan organizasyonları için vermiş olduğumuz ufak tefek ürünlerin tedarikinde bile şu anda büyük sıkıntı yaşıyoruz. İstanbul’dan ürün istiyoruz, ürünlerimiz gelmiyor. 1 liraya aldığımız ürünü 3 liraya 3 buçuk liraya almak zorunda kalıyoruz. Türkiye’de üretilen ürünleri bile alamıyoruz. Bir stok durumu var, esnaflar stok yapıyor. Özellikle büyük firmalar ürün vermiyor. Yaklaşık bir haftadır düğünler için çikolata siparişi veremiyorum. Kilosunu 100 liraya aldığım çikolatayı yüz seksen liraya 2 yüz liraya almak zorunda kalıyorum.”
‘İş yerimizi kapatacak noktaya geldik’
Faturalara gelen zamlardan ötürü dükkanını kapatmanın eşiğine geldiğini belirtiyor Dursun. Vergileri, sigortaları da diğer giderler gibi ödeyemediğini söylüyor. Kendisine gelen fatura miktarlarını aktaran Dursun, kasım ayında ödediği 2 yüz TL olan faturasının peşi sıra aralık ayında 6 yüz TL, ocak ayında ise bin 8 yüz yetmiş TL olduğunu anlatıyor: “Aynı iş yeri aynı cihazlar çalışıyor ve iş olmamasına rağmen üç katı fatura ödedim. Bu ödemeler bizi çok zorluyor iş yerimizi kapatacak duruma geldik.”
‘Döviz kuru şu an en büyük sorun’
İbrahim Işık da aldıkları ürünlerin birden fahiş fiyatlara eriştiğini söylüyor. Dursun gibi Işık da sipariş verdikleri ürünleri tedarik edemediklerinden yakınıyor. “Zor durumdayız. Döviz kuru şu an en büyük sorun. Hükümet bir an önce bu duruma el atmalıdır,” diyen Işık, sözlerine şöyle devam ediyor: “Fiyatları müşterilerimize de yansıtamıyoruz. Onlar da ciddi ekonomik sorun yaşıyor. Bu durum bizi çok etkiliyor. Aralık ayında 7 yüz lira gelen elektrik faturamız ocak ayında bin 8 yüz 17 lira olarak geldi. Tek kullandığımız iki adet ampul ve bilgisayarımız çalışıyor onun dışında hiçbir şey kullanmıyoruz.”
‘İntihar eden arkadaşlarımız oldu’
Kahraman Keve ise pandemi ile başlayan sürecin; organizasyon firmaları, fotoğrafçılar, kameramanlar için büyük bir sıkıntı yarattığını aktarıyor. Bu sektöre devletin herhangi bir katkısının yansıtılmadığını ekliyor sözlerine: “İki üç yıldır bu süreç devam ediyor, devletten hiçbir yardım alamadık. Taleplerde bulunduk, taleplerimiz geri çevrildi. Biz de ister istemez işçi çıkarmak zorunda kaldık. Kira, elektrik, doğal gaz, sigorta ve vergileri yatıramayacak duruma geldik. Bu süreçte intihar eden arkadaşlarımız oldu. Kendi ekmek teknesini, sazını, kamerasını, materyallerini satan arkadaşlarımız oldu, biz de birçok malzememizi satmak zorunda kaldık.”
‘Faturalar kaosa dönüştü’
Keve de diğer iki fotoğrafçı gibi faturaların yüksek gelmesinden şikayet ediyor: “Faturalar ise başlı başına bir kaosa dönüştü. Geçen ay bin lira ödediğimiz elektrik şu an bin 5 yüz lira. Biz kışın 6 ay yatıyoruz, diğer 6 ayın bir ayı ramazan olmak üzere 12 ayda 5 ay çalışıyoruz. Biz, çalıştığımız 5 aya, 12 ayın masraflarını, vergisini, elektriğini, doğal gazını, sigortalarını yani her şeyi sığdırmak zorundayız ve şu an boş bir şekilde oturuyoruz.”
Haber: Yeşim Karaağar
Video/Montaj: Zafer Avnaş
(ro)
