Kars’ta bulunan esnaflar ekonomik sorunlarını sıralayarak seçimden umutlu olduklarını söyledi.
Türkiye 2023 seçimlerine giderken en merak edilen konuların başında ekonomiye dair düzenlemeler geliyor. Halkın alım gücünde düşüş yaşanırken küçük esnaf ise hem ürün alımında hem de satışta zorluk yaşıyor. Kars, küçük bir il olması ve sınırların kısmi kapanması nedeniyle ekonomik olarak daha fazla zorluk yaşayan illerden biri. Hal böyle iken Kars’ta küçük esnafa ekonomik durumlarını ve 2023 seçimlerinden beklentilerini sorduk.
İşletmeci ve çalışanlar her yılın bir önceki yılı arattığını belirterek, geçim konusunda artık sınıra geldiklerini ifade ediyorlar. Seçimlerin öncesinde bu sorunların çözülmesi gerektiğini, seçime dek ayakta kalamayacaklarını ve sosyal yardımların geçime yetmediğini dile getiriyor.
‘İşlerimiz yarı yarıya düştü’
Hizmet alanında esnaflık yapan Burhan Görmüş yaklaşık 6 aydır lokanta işletiyor. İşletmede yeni sayılsa da, piyasasına hâkim olduğunu belirtiyor. Görmüş, “Eskiden başka işlerde çalışıyordum ancak yaklaşık 6 aydır bu sektörde çalışıyorum. Geçen yıl ile kıyaslayamasam da 6 ay öncesi ile kıyaslama yapabilirim. Kıymanın kilosu 90 TL iken şuan 180 TL. Sadece ete değil yeşilliğe dek tüm ürünlerde yarı yarıya fiyat arttı ve fiyatlarımıza yansımak zorunda kaldı. Fiyatlarımıza yansıdığı için de işlerimiz yarı yarıya düştü. Lokantanın bulunduğu sokakta geçen yıl çok kalabalıktı ancak şu an sokakta 3-5 kişi var” diyor.
‘Son 5 yılı kaos gibi geçiriyoruz’
Giderlerini sıralayan Görmüş, “Dükkan kiralık ve bin 500 TL ödüyorum. Geçen yıl bin 500 TL ile ayı geçirirken şu an 6 bin TL ile kıt kanat geçiniyoruz. İki çocuğum var onların okul giderleri oluyor. Sosyal yardımlar var elbette ancak bir iki ay bu yardımların verilmesi ile düzelmez. Zaten son 5 yılı kaos gibi geçiriyoruz. Bir işçi günde en kötü 300 TL alacak ki eve bir şey alabilsin. İki poşet alıyoruz 200 TL ödüyoruz. 2023 yılı Seçiminden beklentimiz fiyat artışlarına göre para değerinin de artmasıdır. Asgari ücret 8 bin 500 TL oldu ancak geçtiğimiz 5 ayda o para cepten gitti. Bir yıl boyunca o ücreti alsak da bir şeyler değişmeyecek” sözleriyle umutsuzluğunu dile getiriyor.
’10 yıl geriye gittik’
Yaklaşık 15 yıldır manav olarak çalışan Barış Akmak ise iki yıl öncesine bakıldığında 10 yıl geriye gittiklerini söylüyor. Akmak, “İki yıl önce elmanın kilosu 2 TL idi şu an 15 TL. Yüzde bin 500 fiyatlarda artış yapıldı. Yüzde 50 ve yüzde 100’den bahsetmiyoruz. Bu durumlarda tüketiciyi de alıcıyı da etkiliyor. Dükkânım kira giderler çok fazla. İki yıl önce bin TL iken şu an 10 bin TL gider parası var. Vergi fiyatlarında hiçbir şekilde indirim yok kat kat artmış durumda. Ben ticari motorlu taşıt kullanıyorum yılda bir kere vergi ödüyorum. Normalde iki yılda bire çekmeleri gerekirken üstüne birde zam geliyor. Gelir gideri karşılamıyor. Gider daha çok sigorta, işçi masrafları vs. bizi çok kötü etkiliyor” diye kaydediyor.
‘Seçimden umutluyuz’
Manavda 4 elemanının olduğunu ancak bu sayının gider sorunlarından kaynaklı bire düştüğünü dile getiren Akmak, “İşten çıkarmak zorunda kaldığım işçiler şuan iş bulamıyor çünkü Kars’ta fabrika yok. Asgari ücret 8 bin 500 TL’ye çıktı ama ben onu karşılayamıyorum. Karşılayamadığım içinde 3 işçiyi işten çıkarmak zorunda kaldım. Asgari ücret ile birlikte ürünlere de zam geldi elma 10 TL iken şuan 20 TL’ye yükseldi. Asgari ücret 15 bin TL olacak ki bir insan geçinebilsin. Şu an ki asgari ücret ile elektrik doğalgaz ve kira ancak karşılanabilir” diyor.
Kars’ın Sebze halinin bitik durumda olduğunu söyleyen Akman, bundan kaynaklı sebze ve meyveleri Erzurum’dan aldıklarını ifade ediyor. Bunun Kars için büyük bir sorun olduğunu belirten Akman, 14 Mayıs 2023’te yapılacak seçimlere umut bağladıklarının altını çiziyor: Akmak son olarak, “Seçimi bu şekilde erken beklemiyorduk. Elbette taleplerimiz var esnafın büyük bir desteğe ihtiyacı var. Özellikle küçük esnafın. İpoteksiz krediler verilir ise küçük esnaf ayakta kalacaktır. Bu seçim aralığında bunlar yapılır ise daha da iyi olur. Seçimden umutluyuz” diye vurguluyor.
Serhat News
