Mühendislik alanında çalışan kadınlar işlerinde yaşadıkları sıkıntıları anlatırken, maruz kaldıkları toplumsal şiddeti ise erkek egemen bir toplumda yaşamalarından kaynaklı görüyor. Van’da yaşayan kadın mühendisler Serhat News’e konuştu.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı 24 odanın toplam üye sayısı 2021 yılı sonu itibariyle 618 bin 796 oldu. Mühendis odalarına üye kadın mühendis sayısı ise 147 bin 433, üye olmayanlarla beraber Türkiye’de kadın mühendis sayısı ise 200 bin civarında. TMMOB’a bağlı mühendis odalarının üye istatistiğine göre kadınlar arasında en çok inşaat ve ziraat mühendisi var. İnşaat ve Ziraat Mühendisleri Odası’na 30 bin 395, Makina Mühendisleri Odası’na 12 bin 488, Mimarlar Odası’na 32 bin 13 üye kadın mühendis bulunuyor.
Mühendislik okuyan kadın öğrencilerin oranı son 20 yılda artmış olsa da çoğu mühendislik dalında çalışan kadın mühendislerin ise oranı hâlâ çok düşük. Mühendislik mesleğinin ve bu alanda çalışmak için aranan özelliklerin başında sürekli erkeklere özgü niteliklerin sayılması, kadınların bu niteliklerle bağdaşmadığı ön yargısını oluşturmaktadır.
Van’da yaşayan kadın mühendisler, erkek egemen alanda kadın olarak çalışmanın zorluklarını anlattı. Kadın mühendisler, iş hayatına katılma düzeylerinin düşük olduğunu, ayrımcılığa uğradıklarını aktardı.
‘Kadınlar mimarlık alanında daha çok tercih ediliyor’
Nisa Gülbay, 10 senedir mimarlık yapıyor. Mesleğe başladıktan sonra ilk 6-7 ay işsiz kalıyor. İşsizliği şöyle açıklıyor: “Çünkü coğrafi olarak çok ulaşılabilir bir alanda değiliz. Kendi çeperimizde bazı işleri yapmaya çalışıyoruz. Malzeme alırken hep dışa bağımlıyız kendi sanayimizde bunu tedarik edemiyoruz bölge bayilerimiz çok fazla yok. Bizim sektör daha çok erkek iş arkadaşlarıyla çalıştığımız bir sektör. Sahaya indiğimiz zaman bir malzeme aldığımız zaman hesap kitap yaptığımız zaman illaki erkeklerin acaba doğru mudur acaba doğru hesap yapıyor mu diye ikileme düştüğü durumlar oluyor.” Kadınların, mimarlık alanında daha çok tercih edildiğini söyleyen Gülbay, kadınların erkeklere oranla daha ince daha titiz çalıştıklarını vurguluyor.
‘Müteahhitler şantiyelerde kadın mühendis istemiyor’
Kadınların sahaya çok fazla çıkmadıklarını, çıksalar daha görünür olacaklarını ve bunu artırmak gerektiğini söylüyor Gülbay. Sahaya çıkıp şantiyelerde olsak yaptığımız işi yerinde görsek başarımıza başarı katacağımızdan eminim diye de ekliyor. Şantiye şefliğinin bölgesel olarak amacının dışında yürütüldüğünü, fakat günümüzde müteahhitlerin diploma kiraladıklarını ve mühendislerin şantiyeye gitmediklerinden dem vuruyor. Müteahhitlerin, şantiye şefliği yapmak isteyen birine ‘senin şantiyede ne işin var’ dediklerini aktarıyor ve kadınların, erkeklerde dahil olmak üzere görev tanımını yerine getiremediğini söylüyor.
‘İş bulma noktasında sorun yaşıyoruz’
İnşaat Mühendisi olan Eylül Taşhan ise bir ilaç firmasında Tıbbi Tanıtım Temsilcisi olarak çalışıyor. Henüz okula başlarken sorun yaşadıklarını aktarıyor. “Bu kadına göre bir meslek değil şeklindeki tutumlarla başlıyor. Son yıllarda bu algıyı biraz daha yıkmış bulunmaktayız” diyen Taşhan, toplumda sadece yıkıcı eleştirilerin olduğunu ve bu olumsuz tepkilerin kadınları meslekten soğutma ve yıldırma politikası şeklinde yapıldığını söylüyor: “Sadece kadın olduğumuz için inşaat sektöründe iş bulma konusunda ciddi sorunlar yaşıyoruz. Bu sorunların başında cinsiyet eşitsizliği geliyor. Kadın olduğumuz için hep yapamaz kalıbından kaynaklı kendilerince çizdikleri, uygun buldukları alanlara sıkıştırmaya çalışıyorlar bizi.”
‘Çok az maaşla çalıştım’
Viyan Acar Üçer de 7 yıldır özel sektörde aktif bir şekilde Ziraat Mühendisliği yapıyor. Arazide olduğundan ve üreticiyle birebir muhatap olduğundan çok ciddi sorunlar yaşadığını belirtiyor. “Araç kullanabilmeme rağmen acil gitmem gereken bir durumda bile hep bir refakatçi erkeğe gerek duyuldu ve bu hem işimin aksamasına hem kendimi yetersiz hissetmeme sebep oldu” diyor.
Bir diğer problemin geceli gündüzlü çalıştığı dönemler olduğunu söyleyen Acar şöyle devam ediyor: “Bu durumlarda da yine kadın olmamdan kaynaklı ailemin ve çevremin baskılarına, imalarına maruz kaldım. İş verenlerim geceli gündüzlü çalışmam gerektiğine kanaat getirdi ve zorlu şartlarda, sert iklimde bile uzun mesafe yolculuklar yaptım. Bu durumda hep ailemle iş verenlerim arasında sıkışıp kaldım. Ve çok az bir maaşla çalıştım.”
‘Üretici bizi muhatap almıyor’
Üreticilerin kendilerini muhatap almadığını belirten Acar, “Karşısında kadın mühendis görünce ve bence toplumda büyük bir kangren olmuş eril düşüncenin de etkisiyle bizi muhatap almıyor ve mesleki donanımımızı yetersiz buluyor” sözlerini kullanıyor. Söylediği şeylerin bilimsel gerçekliğe dayalı şeyler olmasına rağmen bir erkek mühendisin onayı sonucunda ciddiye alındığını vurgulayan Acar, yaşadığı durumu motivasyon düşüklüğü olarak değerlendiriyor.
Acar, sahada erkek mühendisler tarafından sözlü ve fiziksel tacize de maruz kaldığını da aktarıyor: “Zaman zaman sözlü veya temaslı tacizler de yaşanıyor. Eksik olan ve tamamlamak istediğim birçok hususta, benden daha kıdemli mühendislerden yardım istediğimde karşılığında alenen sözlü tacizle karşılaştığım çok olay olmuştur.”
‘Rekabetçi bir sektörde tutunmak bir kadın için çok zor’
Beste Bayram Kotay, Otomotiv Mühendisi, mezun olduktan sonra bir otomotiv servisinde işe başlıyor. “Erkeklere ait zannedilen bir sektör içerisinde kadın olarak girmek maalesef pek alışıldık bir durum değildi” diyor ve sözlerine, “Rekabetçi bir çalışma ortamı olan özel sektörde tutunmak zorken, mühendis bir kadın olarak kesinlikle daha da zorlaşıyor. Mesela bir üst mevkie geçmek için ilk ayağı kaydırılması gereken kişi olarak görülürsün ya da iş ortamındayken kesinlikle rakip olamaz gözüyle görülürsün” şeklinde devam ediyor.
‘Kadın mühendisler de var ve daha da var olacaklardır’
Eğitim olarak kadınlardan daha düşük düzeyde olan erkeklerin sektöre uygun bulunduğunu kaydediyor Kotay: “Hatta ülkemizdeki ekonomik şartlar kötüleşip, iş yerleri dar boğaza düştüklerinde işten çıkarılması gereken kişiler arasında kadınların olması kaçınılmazdır. Ama duruma kadın ve mühendislik olarak baktığımızda sektörlerde her şeye rağmen devam eden ve bu düşüncelerle mücadele ederek var olmaya çalışan çok sayıda kadın mühendisler de var ve daha da var olacaklardır.”
(ro)
