Yurttaşlar Kars’ta yaşamayan adayların kentin sorunlarına hakim olmadığından yakınırken, farklı etnik yapıları barından şehirde temsiliyet sorunu da yaşanıyor.
Türkiye, 14 Mayıs’ta yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimine hazırlanıyor. Seçime girmeye hak kazanan siyasi partiler ve ittifaklar 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi aday listesini Yüksek Seçim Kurulu‘na sundu. Aday listelerinin tartışmalara yol açtığı kentlerden biri de Kars. AKP, MHP, CHP, İYİ Parti, Yeşil Sol ve Yeniden Refah Partisi’nin yarışacağı Kars’ta seçmenler partilerine tepkili.
Tartışmaların ana eksenini Kars’ta ikamet etmeyen adayların birinci sırada yer alması oluşturuyor. Seçmenler ”dışarı”dan gelen adayların kentin sorunlarına hakim olmadığından yakınırken, farklı etnik yapıları barındıran şehirde temsiliyet sorunu da yaşanıyor.
Kars’ta seçmenlerin büyük çoğunluğunun oyunu alan AK Parti, Yeşil Sol Parti ve CHP’nin aday listelerinin ilk sıralarında Türk boylarından azeri, terekeme, yerli, türkmen-alevi ve zazaların yer bulamaması seçmenlerde hem kırgınlığa hem de umutsuzluğa yol açtı.
Molokan, Alman göçmeni, çerkes gibi farklı etnisitelerin de kentte yüz yıllaardır yaşadığı ise bilinen bir gerçek.
AK Parti: 2018’de 2 vekil meclise gönderdi
2018 Seçimlerinde Kars’ta yüzde 37 oy alan AK Parti, Cumhur İttifakı’nın yüzde 45 oy almasının avantajıyla 3 milletvekili adayından ikisini Meclis’e taşıdı.
2018’den bu yana derinleşen ekonomik kriz, pandemi, 6 Şubat depremleri ve seçim sistemindeki değişiklik AK Parti’yi zor durumda bırakacak gibi görünüyor.
AK Parti milletvekili adayları Kars’ta heyecan yaratmazken partililer tarafından tepkiyle karşılandı. 2015’ten bu yana AK Parti Kars İl Başkanı olan Adem Çalkın’ın, 6 Nisan’da görevinden istifa edip birinci sıradan aday olması hem aday adaylarının hem de seçmenin büyük tepkisine yol açtı.
Zira Çalkın, uzun süredir il başkanı olmasından dolayı bagajı olan bir siyasetçi. AK Parti’de oy kaybına neden olacağı düşünülüyor. 2020 yılında Kars halkına küfür ettiği ses kaydının sosyal medyada yoğun bir şekilde servis edilen Çalkın aynı ses kaydında eski Ak Parti il başkanı Ensar Gündoğdu’yu ”onların gruptan” diyerek gizli HDP yanlısı olmakla suçlamıştı, bu nedenle görevden alınacağı beklentisi oluşmuştu. Görevden alınmayan Çalkın bugün milletvekili adaylığı ile ödüllendirildi.
Çalkın’ın ses kaydını sızdıran gazeteci ise darp edildi, gözaltına alındı, bir süre sonra şehri terk etmek zorunda bırakıldı.
Seçim kampanyasını Evliya Camisi’nde namaz kılarak başlatan Çalkın’ın, müzik eşliğinde namaz kıldığı görüntüleri paylaşması ise din istismarı olarak yorumlandı.
Adem Çalkın’a parti içinden yükseldiği iddia edilen itirazlardan bazıları şöyle:
-Aday adaylık yarışına girmeden son anda aday olarak gönderilmesi.
-Mevcut Milletvekili Ahmet Arslan ile iktidar gücünü tekellerine almaları.
-Sosyal yardımlar, İş-Kur ve kurumlardaki bütün olanakları kendi örgütlenmeleri adına kullanmaları.
-Çalkın’ın partililerle ikili ilişkilerinin sorunlu olması.
Çalkın, avantajları ise uzun iktidar partisinin il başkanı olmasında dolayı bir güç odağı haline gelmesi ve Kars’ta yaşaması.
Uzun süre iktidar partisinin il başkanı olmasında dolayı bir güç odağı haline gelen Çalkın’ın Kürt olması, Kars’ta yaşaması ve Yeşil Sol’un ilk sıra adayının Muş’tan gönderilmesi ise avantajları arasında.
AK Parti’nin ikinci sıra adayı 24. ve 27. Dönem Kars Milletvekili Prof. Dr. Yunus Kılıç, ekonomisi hayvancılık ve yem bitkisine dayalı kentin veteriner hekimi aynı zamanda. Hayvancılıkla geçinen şehirde hayvancılığı geliştirmek adına herhangi bir girişimde bulunmadığı gibi ithal et ve ithal saman getirilmesine de itiraz etmedi. Yüksek yem fiyatları hayvancılığı kentte bitme noktasına getirirken Yunus Kılıç milletvekiliydi.
Kars’ın kronik hale gelmiş sorunlarına çözüm üretememiş, hastanelerinde neredeyse kritik branşlarda uzman doktor bulunmayan, Erzurum yolunda hayatını kaybedenlerin olduğu kenti kasaba görüntüsünden kurtaramamış Kılıç, yolu olmayan, suyu akmayan, çöpü toplanmayan, meskun mahal içinde bulunan ve tarım alanlarını tehdit eden çöp toplama alanının halk sağlığı tehdidi oluşturduğu, başıboş kontrolsüz sokak köpeklerinin güvenlik sorununa dönüştüğü bir kentin ”denenmiş siyasetçisi.”
Bütün bu olumsuzluklara rağmen AK Parti’nin hala bir vekil kazanma şansı ihtimal dahilinde.
Yeşil Sol Parti
7 Haziran 2015’te 2 milletvekili çıkaran 2018 seçimlerinde yüzde 31 oy alan HDP, Yeşil Sol Parti’yle seçime giriyor.
Yeşil Sol Parti’nin adayları tartışmaya yol açmasına rağmen bir milletvekili çıkaracağına kesin gözüyle bakılan ve ikinci vekili alma şansı en yüksek parti.
Yeşil Sol Parti’nin 27’inci dönem Muş Milletvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit’i birinci sıradan aday göstermesi seçmenlerde sessiz tepkiye yol açtı.
Genel Merkezin, yerel dinamikleri dikkate almaması, Muş Milletvekili Gülistan Kılıç’ın aday gösterilmesi, fermuar sistemi uygulamaması ve ikinci vekil kazanma şansını riske atılması seçmenlerde rahatsızlığa yol açsa bile seçmeni en net olan parti Yeşil Sol.
Öte yandan Yeşil Sol’un ikinci sıra adayı ve CHP’nin birinci sıra adayının aynı aileden olması da olumlu karşılanmadı.
Adayların aynı aileden olması CHP ve Yeşil Sol arasındaki oy geçişini zorlaştırdığı düşünülüyor.
Seçmenler mutsuz biraz da öfkeli olsa da partinin oy oranında düşüş beklenmiyor. Meclis’e iki vekil taşıma şansı en yüksek parti.
CHP: En son 2002’de meclis’e vekil gönderdi
En son 2002 seçimlerinde meclise bir vekil gönderen CHP, 2018 seçimlerinde yüzde 14.3 oy alarak kıl payı vekil çıkarma şansını kaçırdı. 2019 yerel seçimlerinde ise oylarını anlamlı bir şekilde yükseltti.
14 Mayıs seçimlerine Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu rüzgârını da arkasına alarak hazırlanan CHP’nin Kars’taki adayları da büyük heyecan yaratmadı.
CHP’ye oy veren seçmenler temsil edilmediklerini ve MHP ve İYİ Parti’ye itildiklerini söylüyor.
Kars’ta yaşayan etnik grupların aday adaylarının CHP’de ilk sırada yer bulamaması seçmenlerde duygusal kırılmaya neden olmuş durumda
İtiraza neden olan başka bir durum ise CHP’nin birinci sıra adayı ile Yeşil Sol Parti’nin ikinci sıra adayının yakın akraba olması.
CHP’nin aday seçimi, seçmenlerin İYİ Parti ve MHP’de konsolide olmasına neden olabilir. CHP’nin rüzgârı tersine çevirmesi ise adaylarının seçim kampanyasına bağlı görünüyor.
İyi Parti
CHP, AKP ve Yeşil Sol Parti’nin adaylarından duyulan rahatsızlık İYİ Parti’de heyecan yaratmış görünüyor.
Kafkas Üniversitesi’nde akademisyen olan Alpaslan Yüce’nin, Kars’ta yaşaması, en büyük ilçelerden Kağızman nüfusuna kayıtlı olması avantajları arasında.
AKP Milletvekili Ahmet Arslan’ın bu dönem aday olmaması ve Adem Çalkın’a duyulan rahatsızlık Kağızman ve Sarıkamış’ta İYİ Parti’ye avantaj sağlayabilir.
Öte yandan İYİ Parti’nin oy deposu olarak gördüğü Sarıkamış ve Kağızman Belediyeleri MHP yönetiminde, kampanya sürecinde belediye olanakları MHP’yi öne çıkarabilir.
2015’te AKP’den aday adayı olan Alpaslan Yüce’nin Sünni mezhebine mensup olması nedeniyle MHP tabanını oluşturan Şii seçmenden oy alması pek olası görünmüyor.
MHP
Cumhur İttifakı’nda yer alan seçmenlerinin bir kısmını İYİ Parti’ye kaptıran MHP Kars şehir merkezinde hala bir güç odağı. Birinci sıra adayı Taner Gökçek MHP tabanında coşkuyla karşılanmasa bile AKP, Yeşil Sol, İYİ Parti ve CHP’nin adaylarında temsiliyet şansı bulamayan Şii seçmen için bir seçenek.
Sonuç itibariyle Kars seçmeni seçeneksiz bırakılmış görünüyor. Seçimin kaderini temsiliyet şansı bulamayan etnik gruplar belirleyecek.
Kesin olan Yeşil Sol Parti’nin Meclise bir aday taşıyacağı, AKP’nin bir aday çıkarması ihtimal dahilinde olsa bile 14 Mayıs seçimi Kars’ta sürpriz sonuçlara gebe.
