Nûçeya Taybet – Ajokarên mînîbusan ên ji Wanê, diyar kirin ku ew nikarin bi zêdebûna mazotê re li ber xwe bidin, diyar kirin ku ew şerm dikin ku heqdestê ji rêwiyan bipirsin û wiha got: “Eger em ferqa buhayê sotemeniyê nîşan nedin. rêwiyan, em zirarê dikin. Divê êdî hikûmet li xwe mikur were ku bi rêveberiyeke xelet aboriya welat xera kiriye.”
Ji ber bihabûna sotemeniyê operatorên mînîbusan ên li Wanê diyar kirin ku ew li noqteya şerê bi rêwiyan re ne. Her çend guheztina endeksa diravên biyanî berdewam be jî, her roj zêdebûnek nû li bihayê sotemeniyê zêde dibe. Li gorî nirxa nû mazot 80 cent û benzînê jî 71 cent hat zêdekirin. Bihayê lîtreya mazota ku di Çileya 2021an de bi 6,73 TL dihat firotin, bi bilindbûna dawî re bi 15,17 TLyî tê firotin. Dema mirov li rêjeyan dinêre, tê gotin ku bihabûna sotemeniyê ji enflasyona salane gelek zêdetir e. Ji ber ku enflasyona salane ya ku TURKSTAT’ê di Çileya 2022’an de ragihand ji sedî 48,69 e, mezinahiya zêdebûna sotemeniyê jî diyar dibe. Ajokarên mînîbusan ên ku li Wanê di navbera taxan de rêwiyan vediguhezînin wiha gotin: “Li kîjan welatê cîhanê mazotê hefteyê 3 caran zêde dibe? Êdî rûyê me nemaye ku em ferqa bihayê ji rêwiyan bipirsin. Dema ku em bixwazin em dikevin eniya şer.”
‘Heke wiha dewam bike em ê têkiliyan bigrin’
Îlhamî Taşçiyê ku di navbera navenda navçeya Ercîşê û Taxa Yeşîlovayê de rêwiyan dibire dibêje ku ew bi roj bi meşeke nû şiyar dibin. Taşçi dibêje, “Min di jiyana xwe de tiştekî wiha nedîtiye” û destnîşan dike ku rêwiyan ji ber ku her roj bihayan di sewqiyata rêwiyan de zêde dikin, xwe bi ‘tirsokiyê’ sûcdar dikin. Ew zêde dike ku ew ji vê rewşê pir nerehet in: “Em bi sûcdariyên girantir re rû bi rû ne. Ger em ferqa zêdebûna sotemeniyê ji rêwiyan re nîşan nedin, em zirarê dibînin. Ji ber vê yekê êdî tiştek bi navê rûmetê nemaye. Bila rayedar destên xwe deynin ser wijdanê xwe, bila piçekî jî xwe têxin şûna me. Ne hêz û ne jî sebra me heye ku em li ber xwe bidin. Ger bi vî rengî berdewam bike, em ê neçar bimînin ku têkiliyan bigrin. Ji ber ku em nikarin pirsgirêkên xwe ji rayedaran re ne jî ji rêwiyên ku em hildigirin re bêjin.”
‘Hinek rêwiyên me nikarin heqê xwe jî bidin’
Abdulmenaf Gulerê ku di navbera Taxa Kocapinar a ku 30 kîlometre dûrî navenda navçeya Erdîşê ye û navenda navçeyê rêwiyan vediguhezîne, diyar dike ku bihabûna bihayan tenê bi mazotê re sînordar nîne. Ew dibêje, ji ber rewşa xirab a rê, lastîkên wesayîtan û gelek pêdiviyên din ên girîng ên wekî xerabûna wesayîtan jî zêde dibin. Ew diyar dike ku rêwîtiya mezinan bi bihayê heyî 5 TL ye. Di berdewamiya axaftina xwe de diyar kir ku ev heqê ku distînin têra lêçûnên wan nake û wiha dewam kir:
Me payîzê lîtreya mazotê bi 6,5 TL dikirîn. Ji wê demê heta niha bihayê 1 lître mazotê 10 TL zêde bû. Li aliyê din me li gel hemû bilindbûnan jî buhayê rêwiyan ji 3 TL’yî kir 5 TL. Bawer bikin, ev bihayê me xilas nake. Ger em niha bixwazin buhayê zêde bikin dê rêwiyan êrîşî me bikin. Ew jî rast dibêjin. Li hemberî zêdebûna bihayan her kes bêçare ye. Bawer bikin, ez hatime nuqteyekê ku em nikarin pêdiviyên xwe yên rojane yên malê bi cih bînin. Ez dikarim nan bibim mal bi xêr an xerab. Îro kesên ku nikarin ji bo mala xwe nan bikirin hene. Em her roj dibin şahidê rewşên wiha. Ez navan nabêjim, hin rêwiyên me bi gotina “ez ê paşê bidim” nikarin heqê xwe bidin û ji wesayîtê dadikevin. Ji ber ku em rewşê dizanin divê em jî hestiyar bin.”
‘Divê hikûmet qebûl bike ku bi rêveberiya nebaş aboriya welat xera kiriye’
Nurettîn Denîz, diyar kir ku êdî debara wan têra wan nake û dest bi teserûfa ku di bin balgiyê de berhev kirine, dikin. Her çendî tê zanîn dewlet bi xeletî tê birêvebirin jî, hikûmet hêviyê difiroşe û dibêje: “Divê êdî hikûmet li xwe mikur were ku bi rêveberiyeke xelet aboriya welat xera kiriye. Divê yan biçe hilbijartinê yan jî di nava xwe de serî li revîzyonekê bide. Ev tişt ne li ser firotina hêviyê ne. Ne hêja ye ku her roj derkevin televîzyonê û bibêjin aborî dê pêş bikeve û rêveberiyek wan a serkeftî heye. Mirov birçî ne, her tişt diyar e. Ger ez nikaribim nan bibim mala xwe, kîloya xiyar bibe 35 TL, pariyek nan bi 3 TL were firotin, dahat negihêje mesrefê, îzaha vê yekê nîne.”
Nûçeya Taybet: İdris Yılmaz
(ro-aa)
