Nûçeya Taybet – Keleha Amikê ya li Wanê ye, ku tê gotin bajarekî ku ji aliyê şahbanûya Asûriyan Semîramîs ve hatiye avakirin û ji aliyê Urartuyan ve hatiye avakirin, hê jî şopên dîrokê yên ji demên berê heta niha diparêze. Dema ku nivîsên li ser dîwarê kelehê û xebatên li dora wê ziyaretvanan dikişîne ser gera berê, tevna dîrokî ya kelehê ya ku ji hêla xezînegeran ve veguherî molekulê jî bi tunebûnê re rûbirû ye.
Kela Amikê ku 35 km li bakurê rojavayê navenda bajarê Wanê ye, di keve alîyê bakurê gundê Ozyurt ê, li rojhilatê gola Wanê ye. Berya zayînê, Keleha Amikê ku di salên 700’î de ji aliyê Urartuyan ve ji bo bazirganiya benderê hatiye avakirin, tevî felaketên xwezayî û tinekirina xezînegeran jî heta îro hebûna xwe diparêze. Arkeolog Murat Şen ku derheqê kelehê de agahî da, diyar kir ku navê Wanê di serdema Urartuyan de Tûşba bûye û got, “Wê demê Tuşba yek ji paytextên herî mezin ên serdemê bû.” Şen anî ziman ku kela Amikê yek ji mîrateyên herî girîng ên berê ye û diyar kir ku Kela Amikê di warê çanda Wanê de mîrateke girîng e.
‘Divê hilweşîn were sekinandin’
Arkeolog Murat Şen, diyar kir ku wêrankirina dîrok û ekolojiyê tenê bi Keleha Amikê re sînordar namîne û diyar kir ku hewzeya Gola Wanê jî di nav de gelek şûnwarên dîrokî hatin tunekirin. Şen got, “Thusba ku yek ji mezintirîn serokên cîhanê ye, mixabin rastî hilweşîneke dijwar tê û îro jî em nikarin avahiyeke temam a Urartuyê li ber xwe bidin. Mixabin wêraniyeke wiha heye. Kela Amikê para xwe ji vê hilweşandinê bi awayekî giran distîne.” Şen, anî ziman ku îmkana rawestandina îmhayê heye û wiha derdevam kir, “Ji îro pê ve bi pêkanîna projeyên restorasyonê û restorasyonê hem ji hêla dîrokî û hem jî ji hêla turîzma Wanê ve dê dîsa nirxek bêhempa bide Çanda Wanê.”
Kela Amikê yek ji kelehên ku beriya zayînê di salên 700î de ji aliyê Şaristaniya Urartuyan ve hatiye çêkirin e û heta roja îro hatiye. Keleha di lêkolînên dîroknasên cihê de cih digire, li wir jî malên Med, Pers, Selçûkî û Osmaniyan e. Ji ber ku Kela Amikê bendereke bazirganiyê ye, bi awayekî zanistî hatiye îspatkirin ku li derdora wê depo hene. Keleha Amikê jî wekî gelek avahiyên dîrokî yên li herêmê, ji ber eleqeya li ser dîrokê û berhemên ku wek şopa dîrokê mane li ber hilweşînê ye. Embarên kelehê tevî ode û beşên wê, yan wêran bûne yan jî di binê erdê de mane, li benda lêkolîn û restorekirinê ne.
Hêjayî balkişandinê ye ku ji bo ku ji Gola Wanê derkeve li kela Amikê ku wek kela benderê tê zanîn tunelek hat çêkirin. Lê her çend ji berê heta niha zêde ji tunelê ne maye jî, şop û ketina Tunelê hebûna Tunelê îspat dike.
Nûçeya Taybet – Vîdeo : İdris Yilmaz
Vîdeo – Montaj: Zafer Avnaş
Serhat News
(A-A)
