Beriya 3 salan li Tirkiyeyê bi 150 TL yan 23 lître sotemenî dihate kirîn. Lê niha bi 150 TL yan encax dikare 6 lître bê kirîn. Xebatkarê îstasyona sotemeniyê Cuneyt Keskîn, ku ev 8 sale di vî karî de dixebite, destnîşan kir ku heta niha wî krîzek wiha nedîtiye.
Piştî hatina zemên seryêk, lîtreya mazotê derketiye ser 19 TL yan. Benzîn jî hima bêje bûye 19 TL. Zemên sotemeniyê li Tirkiyeyê, di serî de cotkarî, ji parakendeyê heta çûn hatinê tesîrek neyînî dike. Piştî di navbera Rusya û Ukraynayê de şer derket, ev rewş kambaxtir bûye û her roj zemên nû tên ser sotemeniyê.
Me ev rewş li Wanê bi xwediyên îstasyonên şewtemeniyê re axivî.
Xebatkarê îstasyonê Cuneyt Keskîn, dibêje ku 8 sale li vir dixebite û di nava van 8 salan de wî krîzek wiha nedîtiye. Ew diyar dike ku dema wan daxwaza zêdekirina mûçeya xwe kiriye, xwediyê kar gotiye, “Hinekî sebir bikin, wê baştir bibe.”
Firotin ji sedî 50 kêm bûye
Keskîn, da zanîn ku di firotina sotemeniye de ji sedî 50 kêm bûye û wiha got: “Yên berê dihatin depoyê tijî dikirin, niha tenê 100 lîreyî distînin. Berê bi 100 lîreyan 10-13 lître dikirîn. Niha bi 100 lîreyan 4 lîtreyan dikirin.” Keskîn dibêje ku rojane nêzî hezar û 800 wesayît dikevin îstasyonê, lê di meha dawî de ev hejmar daketiye hezar û 300 wesayîtan. Keskîn, derbirî ku berê wesayîtên taybet bi 600 lîreyî depo tijî dikirin, niha jî bi hezar û 500 lîreyî depoyê tije dikin.
Piranî bi qertê krediyê firotin tê kirin
Keskîn diyar kir ku sotemeniya ku bi pere tê kirîn kêm bûye û ji sedî 60 heta sedî 70’ê firotin bi qertên krêdî tê kirîn û wiha dewam kir: “Dema dibihizin ku zem tê kirin, benzînxaneya me qelebalix dibe. Ger hûn bipirsin ka ew bikêrhatî ye? Xwe jê re bikar bînin, bi rastî ew nake, wê gavê depoyê tije dike, lê ew sotemenî dê sibê biqede. Di vê rewşê de çi dibe? Ji ber ku bi qerta krediyê kirî divê faîza qerta xwe jî bide. Ji ber vê yekê bi rastî tu qezenc tune. Her wiha ji ber ku zem bê navber tên kirin, bikir, tên û çend şevan depoyê tijî dikin, lê dema ku fêm dikin ku nikarin li ber xwe bidin, êdî nayên. Ev yek bandorê li me, esnafan jî dike.”
Buha her roj zêde dibe
Xwediyê îstasyonê Ersîn Eren jî dibêje wan di Îlona 2019’an de îstasyona sotemeniyê vekirine. Ew diyar dike ku di dema wî îstasyona xwe vekir de mazot bi 6,85 TL, benzîn jî 7,18 TL yan bû û wiha got: “Îro bihayê mazotê 19,18 yê benzînê jî 18,60 TL ye. Biha her roj diguhere. Şeva bihabûna sotemeniyê gelek wesayît tên îstasyonê û piştî hefteyekê jî tu wesayît nayên. Ev rewş bandoreke pir xerab li me dike. Welatiyê ku dê 45 lître sotemeniyê bikire depoya xwe tijî dike û ji bo wê rojê 2 lîreyan qezenc dike, lê ji ber ku zem berdewam e ev bêhnfirehî kurd dewam dike. Niha firotana me bi kêmbûna ji sedî 100 re rû bi rû ye. Nêzîkî mehek berê di navbera 800 û 900 wesayitan de dihatin îstasyona me, lê îro tenê derdora 400 – 450 Ji ber ku mehek berê mazot 13 lîre û benzîn jî 14 lîre bû ev heyama mehekê pir girîng e. Mazot ji 13 lireyi derket 23 lireyî. Di nava du mehan de sotemenî bi navengî 10 lîre zêde bû. Yanî dema ku bi 500 lîreyan depoyek tije dikin, êdî divê mirov bi hezar lîreyan tijî bike.”
Ajokar wesayîtên xwe dernaxin derva
Eren, diyar kir ku di ketina wesayitên rojane de bi piranî kirîna sotemeniyê ya wesayîtên şexsî kêm dibe. Ew dibêje ku ji ber karê ku dikin ew neçar in wesayîtên bazirganî bikirin. Her wiha anî ziman ku li rawestgeha wî wesayîtên kesane ji sedî 90 kêm bûne û wiha berdewam dike: “Dema biha zêde dibin êdî mirov nikarin wesayîtên xwe deynin ser rê. Xelk ji hewcedariyên bingehîn qut nakin, yekane tişta ku dikarin kêm bikin mazotê ye û tercîh dikin ku mazotê kêm bikin. Bikir, êrîşî odeya min dikin û dibêjin, ‘We li şûna sotemeniyê we hewa berdaye depoyê. Min 50 lîre sotemenî kirî, lampa min nevemiriye. ‘ jixwe dikare bi 50 lîreyî 2 lîtreyan bikire. Mazota ku bi 50 lîreyan kirî bi 10 lîreyên berê re bû. Dema me îstasyon vekir 23 lître mazotê bi 150 lîreyan dikire, îro bi 150 lîreyan 6 lîtreyan bikire.
Nûçe: Yeşîm Karaagar
(lg)
