Nûçeya Taybet /Zelal Sahidenur Sari
Me bi Mazlum Çîmen re behsa bûyerên Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrgê kir ku di sala 1999’an de bi xwesteka hunerê ya li bajarên mezin bigihîne herêmên rojhilat û başûrê rojhilat derket holê û sedemên têkçûna wê.
Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg di sala 1999’an de bi daxwaza hunermendên li Stenbolê dest pê kir ku bûyerên çandî û hunerî yên li bajarên mezin diqewimin bibin parêzgehên Rojhilat û Başûrrojhilat ên ku nikarin bi van bûyeran re rûbirû bibin. Vecdî Sayar, Yilmaz Erdogan, Zafer Kıraç û Ercan Karakaş li Colemêrgê dest bi projeyê kirin û komeke qelebalix a hunermendan li hev kom bûn. Di çarçoveya projeyê de; pêşandana fîlman, konser, axaftin û lîstikên şanoyê hatin pêşandan. Gelê Colemêrgê bi heyecana dîtina gelek hunermendan cara ewil li pêşberî xwe bû. Projeya ku piraniya wê ji aliyê hunermendan ve di çarçoveya foneke hevpar de hat fînansekirin, piştî 3 salan di sala 2002’an de bi dawî bû.
Mazlum Çimen pirsên me yên li ser Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg ku bi derketina projeyê bandorek mezin çêkir û hunermendên beşdar bûn xwedî tecrubeyên cuda, bersiv dide:
Fikra Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg çawa derket holê? Pêvajo ji bo we çawa bû?
Ev proje bi ramana Vecdî Sayar ya “Rêwîtiya ji welatekî bo welatekî din” derket holê. Ev hevok pir bandor li min kir, lewra min biryar da ku ez vê rêwîtiyê bikim. Lê wê demê me zehmetî kişand ku kî dikare beşdarî vê rêwîtiyê bibe. Ez difikirim ku em di wê projeyê de wekî 98 kesan bûn. Ew karmendek pir zexm û bi heybet bû. Di nav me de navên wekî Halîl Ergûn, Tuncel Kurtiz, Can Dûndar, Jülide Kural, Genco Erkal, Tuncer Necmioglu, Ferhat Tunç hebûn. Wê demê jî me henekê xwe di nav xwe de dikir, “Eger balafira ku ev tîm lê siwar dibû biqelişe, wê aliyê çandî yê welat têk biçe.”
Wê demê em bi balafirê hatin Wanê û paşê jî bi otobusên lihevkirî çûn Colemêrgê. Ji ber ku firîn dereng ma, em pir dereng man. Baraneke bêhempa bû û 7 caran em sekinîn heta em gihîştin Colemêrgê. Dema em gihiştin sînorê Colemêrgê me dît ku bi hezaran kes di bin baranê de li benda me ne. Mustafa Erdogan jî li gel wan bû. “Mustafa, ev çi ye, tu li vir çi dikî?” Min pirsî. Min lê vegerand û got: “Birayo, ev kes 7 saet in li vir li benda te ne” û ez pir bandor bûm.
We li bendê bû ku hûn baldariyek wusa bistînin?
Bi rastî, ez ne li hêviya wê bûm. Ji ber ku di wê baranê de 7 saetan li benda me sekinîn, ez gelekî bandor bûm. Pişt re kî ji otobusê dadiket dihat û hembêz dikir û maç dikir. Bi rastî em li wir rastî rastiyeke mezin hatin. Derket holê ku heta wê demê em li derveyî wê rastiyê bûn. Êvarê em çûn, saet di 22:00 de em bi Alaettin Aksoy (Resam) re li bajêr geriyan. Kuçe tijî zarok bûn. Derket holê ku wan zarokan piştî 21 salan cara ewil piştî saet 20:00’an karîbûn derkevin derve. Ji ber ku em neçûn, heta saet 01:00’an qedexeya derketina derve derxistibûn. Û wan zarokan bi xwezayî kêfê jê re dikirin. Yanî derket holê ku em çiqasî li Tirkiyeyê û li Stenbolê bijîn jî me hay jê tunebû. Ez şerm dikim.
Li gorî we xala hevpar a hunermendên beşdarî Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg bûne çi bû?
Colemêrg ji gelek aliyan ve cihê bêkar bû. Ji ber vê yekê jî her kes li dora xaleke hevpar hatin cem hev. “Divê em vê derê bibînin û destê xwe li vir bigirin,” em hatin. Dema ku ez dibêjim ‘divê em destê xwe bavêjin’, ez behsa rizgarkirina cihan nakim. Ez naxwazim bi gotinên wisa zêde zêde bêjim, lê xema hemû hevalên ku beşdar bûne ew bû ku nefesekê bidin, enerjiyek baş çêbikin û balê bikşînin ser. Her kes bi gelek hewldan û rîska pir tiştan hat. Ew ketin metirsiya astengkirina lîstika wan û hin cezayên ku ew ê di vegera wan de rû bi rû bimînin.
Êvarekê xortên wir em birin qehwexaneyekê. Li ser masê ez, Halîl Ergün, Jülide Kural, Can Dündar, Tuncel Kurtiz û ciwan bi hev re rûniştibûn û sohbet dikirin. Min li wir bi ciwanên wir re diyalogeke balkêş kir, ez dixwazim vebêjim.
-Mazlum Abî çima tu bi kurdî nabêjî?
-Ez bi kurdî nizanim. Min heta duduyan di dibistana seretayî de bi tirkî nizanîbû û piştî wê jî min nikarîbû bi kurdî biaxivim. Ez diva asîmîlasyonê me. Hûn ê asîmîlasyonek ji vê mezintir nebînin. Bi rastî ji ber qîmeta ku ez didim zimên, dema ku ez wê peyvê bêyî ku bizanim wateya wê bi kar tînim, wisa dixuye ku ez xiyanetê li wê çandê dikim. Bi baweriya min divê hinek hevalên me bi kurdî neaxivin. Heger têdigihî, bêje, eger nabêje, tenê ji bo gelêrî yan jî piştgirîkirina populîzmê bi kurdî bêje tu feyde nîne. Ji wê çandê re bêhurmetî ye. Stranbêjiya min a bi kurdî mîna ya japonan e ku sirûda neteweyî distrê. Hevalên ku dibêjin bila bêjin bila bêjin, lê ez nikarim bikim, nizanim wateya wê çi ye.
-Hoca, ma ne rasttir e ku mirov bibêje ku tu hinekî tirsiyayî?
-Li vî welatî çend fîlmên kurdî hatine kişandin? (Wê demê herî zêde sê kes bûn. “Mem û Zîn”, “Ronahî Vemirin”, “Mirovê Mezin, Evîna Piçûk”) Binêrin, min muzîka hemû fîlmên kurdî yên ku hatine çêkirin çêkir. Min van hemî muzîkê çêkir dema ku ez hunermendek balê ya dewletê bûm û xwediyê pasaportek kesk bûm. Û dema ku min vî karî dikir, ez nefikirîm ka dê pasaporta min paşve bixin, min ji karmendan derxin, an dê meaşê min bibirin. Min van ji xwe re girt. Ma tiştek wan bi tirsê re heye?
Ji ber vê yekê me hemûyan rîska gelek tiştan da.
Fikra fînansekirina Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg çawa derket holê? Ma kesî qet piştgirî daye vê projeyê?
Bi rastî tiştekî wisa tunebû ku qet piştgirî nedabû. Berovajî vê yekê Yilmaz û Mustafa Erdogan piştgirî dan wê. Divê mafên wan neyên binpêkirin. Wî piştgirî da hin rêxistinên sivîl ên taybet. Lê di dawiyê de foneke hevpar hat avakirin û me hemûyan jî tiştek kir. Ji ber ku ger ez ji kesî re nebêjim bila ev lêçûna min bide, ez şerm dikim. Ew projeyek mezin bû û pir biha bû.
Dema hûn ji bo Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg hatin, derfeta we çêbû ku hûn biçin Colemêrgê û Pira Ciwanên Şoreşger bibînin?
Na, em li ku derê biçin? Min ji we re got, beriya ku em ji Wanê herin Colemêrgê gelek caran em hatin rawestandin. Ew, 98 kes, gelek caran daketin erdê û leşkerên ku heyranê me bûn, neçar bûn ku li her derê li me bigerin. Hem dikeniyan û hem jî hişk tevdigeriyan.
Projeya Pira Hunerê ya Stenbol-Colemêrg çima qediya? Ji ber pirsgirêkên aborî dihat xwestin proje were astengkirin an bi dawî bibe?
Bi her awayî dihat xwestin ku proje were astengkirin, lê berdewamkirina wê projeyê pirsgirêkek darayî ya mezin bû. Hûn nikarin barê komkirina mirovan û anîna wan her sal bidin ser milê malbatekê an jî li ser heman saziyan. Her wiha wê xelet be ku heman kes her sal werin. Diviyabû bihata guhertin û veguherandin. Di van xalan de pirsgirêk derketine an jî dibe ku pirsgirêkên taybetî hebin ku haya min jê tune ye. Ez ne di wê rewşê de me ku bi berfirehî tiştekî bibêjim, lê pirsgirêka aborî, başbûn, ka ez amade me ku biçim, gelo ez ditirsim biçim, dibe ku hin ji van sedeman bin. Lê dîsa jî serkeftî bû.
Ger îro dîsa projeyek wiha bihata çêkirin, hûn ê tevlî bibin?
Ji ber ku ez westiyam dîsa naçim. Ez 7 caran çûme Colemêrgê lê ger cihekî din hebe ezê herim. Ya ku em berê dikin jî ev e. Çûna Colemêrgê ne pirsgirêk bû. Dem girt ku ji bandora xwe xilas bibe piştî ku ew ji wir vegeriya. Me heman henekên xwe, heman sohbetên di nav xwe de tim û tim dubare dikirin.
