2020 yılında kurulan Podcast Kurdî, Kürt medyasında yeni bir soluk olmaya devam ediyor. Podcast Kurdî Genel Yayın Koordinatörlerinden Mehmed Salih Bedirxan, “Görsel ve yazılı medyanın yanı sıra sesli içerikler üzerinden de Kürdistan ve dünyada yaşananları öğrenmek bilmek isteyen dinleyicilerin ihtiyaçlarına cevap olduk” diyor.
2000’li yılların başında Avrupa’da ve Amerika’da podcast yayıncılığı yapılmaya başlandı. Türkiye’de ise 2010 yılında denemeler yapılmaya çalışılsa da asıl ilk podcast kaydı 2011 yılında yapılmıştır. Podcast, medya sektörüne yeni bir soluk kazandırmış olsa da sadece gazeteciler tarafından değil komedyenler, yazarlar, sinema eleştirmenleri, spor yorumcuları ve birçok farklı odaktan içerik üreticileri podcast yayınlamaya devam ediyor.
Gazeteciliğin en hızlı büyüyen mecralarından biri olma özelliği taşıyan podcast üzerine sık sık yazılar yazılıyor. Bu yazılarda ise podcastin hangi ihtiyacı karşıladığını ve habercilikte yarattığı fırsatlar değerlendiriliyor. Podcast’in, diğer yöntemlere oranla daha kolay hazırlanabilmesi bu trendin yükselmesini sağlıyor. Kendi evinin salonunda otururken dinlediğin bir podcast aslında bir podcasterın evinin salonunda bir mikrofon ve telefonla kaydedilmiş olabiliyor. Bir ekip gücüne dayanmayan ama bir ekibin daha iyi işler çıkardığı çok sayıda mecra da zaman içerisinde kuruluyor.
‘Guhdarên ezîz, ev der Podcast Kurdî ye!’
Bu mecralardan biri olan ve geniş bir ekibe sahip olan Podcast Kurdî, 21 Mart 2020 Newroz’unda, “Guhdarên ezîz, ev der Podcast Kurdî ye!” sloganıyla yayına başlıyor.
Podcast Kurdî, bir sesle başlayan Kürtçe yayıncılığa yeni bir ses, yeni bir soluk ekliyor. En büyük motivasyonları dinleyicilerinin ilgisi olan Podcast Kurdî, kurulduğu günden bugüne 650 bin dinleyiciye ulaşıyor.
Podcast Kurdî’nin nasıl kurulduğu, ilk kaydının hangi şartlar altında alındığı ve Kürt medyasında nasıl bir ihtiyacı karşıladığını Podcast Kurdî Genel Yayın Koordinatörlerinden Mehmed Salih Bedirxan’la konuştuk.
Podcast Kurdî, nasıl ve hangi ihtiyaçlar üzerine kuruldu? Ekibiniz kaç kişilik ve nasıl bir araya geldiniz?
Kürdistan’da ilk Kürtçe gazetenin 22 Nisan 1898’de Mikdad Bedirhan ve Abdurrahman Bedirhan tarafından yayımlanmasından bu yana Kürtçe yayıncılık baskılara, kapatmalara ve sansüre maruz kalıyor.
‘Kürtler ‘Kürtçe’ yayıncılıkta ısrar ediyor’
125 yıldır Kürtler, haber, fikir ve düşüncelerini, medya araçlarıyla, serbestçe açıklayabilmek amacıyla mücadele ediyorlar. Kürdistan isimli gazeteden sonra 1900’lü yıllarda Kürt Teavün ve Terakki Gazetesi, Şark ve Kürdistan Gazetesi, Peyman Gazetesi ve daha bir sürü gazete çıkarıldı. Belirttiğim gibi geçmişten bu yana Kürt yayıncılığına baktığımız zaman Kürtlerin Kürtçe yayıncılıkta ısrar ettiklerini görüyoruz. Bizde Kürtlerin Kürtçe yayıncılığının bir halkası olmak ve dijital devrimin etkisiyle medyada ciddi dönüşümleri Kürtçe medyasına taşımak amacıyla 21 Mart 2020’de Podcast Kurdî’yi kurduk. Ekibimizde şimdi 13’ü kadın, 23 podcaster var.
Podcast Kurdî’yi kurma fikri Eş Koordinatörümüz Rabia Çetin’in fikriydi. Rabia’nın bu fikri benimle paylaşmasından sonra hemen işe koyulduk. Sitemizi kurduk ve Newroz 2020’de podcastlerimizi yayımlamaya başladık.
Podcast Kurdî, ilk kaydını ne zaman ve hangi koşullarda yaptı?
Podcast Kurdî, yayıncılığa başladığı dönemde COVID-19 virüsü tüm dünyayı etkisi altına almıştı. Bizlerde kayıtlarımızı evlerde kendi mikrofonlarımızla aldık. Her birimiz kendi imkanları dahilinde kayıtlarını aldı. Ben, yaka mikrofonu ve telefonum ile ilk kayıtlarımı aldım. Şimdi Diyarbakır’da bir ofisimiz var ve stüdyomuzu kuruyoruz. Diyarbakır’daki podcasterlarımız artık kayıtlarını stüdyoda alabilirler.
Podcast Kurdî, daha çok hangi konular üzerine eğiliyor?
Doğu Kürdistan, Irak Kürdistan Bölgesi ve Rojava’daki insan hikayelerini, siyasal-sosyal gelişmeleri, Avrupa’da yaşanan gelişmeleri, Avrupa’ya iltica eden Kürtlerin hikayelerini işledik. Yine 2020’den bu yana söyleşi podcastleri ve belgesel podcastleri yaptık. Podcast Kurdi’nin kadın podcasterleri yuvarlak masa podcast kayıtları alarak kadın gazetecilerin sahada yaşadıklarına dair seriler hazırladı.
Kürtlerin yaşadığı her yerden
Kürt futbol takımlarının tartışıldığı podcastler ile kadınlara yönelik şiddet, kadın podcast seriler, LGBTQ+ yargı ve dava podcastleri, mülteciler, çevre ve ekolojiye dair gelişmeleri işledik.
Podcast, diğer haber mecralarının aksine daha çok bir alana ve stüdyoya ihtiyaç duyuyor. Çalışmanız ve mecranız zaman içerisinde nasıl bir ilgi gördü?
Aslında bir podcaster iyi bir mikrofon ya da kayıt cihazı kullanırsa çok iyi kayıtlar alabilir ve stüdyoya ihtiyaç duymayabilir. Bazı podcasterlarımızın dışında çoğumuz kayıtlarımızı kendi evimizde kendi mikrofonlarımız ile alıyoruz. Platformumuz ilgiyle dinleniyor. 2020’de tüm podcast platformları üzerinden 190 bin dinleyiciye ulaştı. Yine 2021 yılında tüm platformlardaki dinleyici sayının toplamı 400 bini buldu. 2022’de dinleyicimiz 650 bini aştı. 3 yılda 350’nin üstünde podcast yayımladık ve bu podcastler web sitemiz ve tüm podcast platformları üzerinden dinleniyor.
2022’de 50’nin üstünde Zazakî podcast yayımlayarak Zazakî konuşan Kürtlerin ilgisini çektik. Zazakî podcastlarımız en çok dinlenen podcastler arasında yer aldı. Yine 2023 yılında Soranî podcast yapımına başladık.
Herkesin hikayesini ulaştırabildiği bir mecra
Serbest çalışan gazetecilerle de çalışıyor, onlardan ‘telifli’ içerikler alıyorsunuz. Bu konuda gazetecilerden nasıl bir ilgi var?
Şimdiye kadar Kürdistan’ın dört parçasında ve diasporada yaşayan 50’nin üstünde gazeteci ve araştırmacı bize telifli içerikler üretti. Şimdi Podcast Kurdî’de, 13’ü kadın 23 podcaster var ve bu podcasterlarımız devamlı içerik üretiyorlar. Yine gazetecilerden telifli içerik almaya devam ediyoruz. Gazeteciler podcast önerilerini bize bildiriyorlar editoryal tartışmalardan sonra o podcast önerisine olumlu ya da olumsuz yanıt veriyoruz. Elinde bir hikâye olan her gazeteci bu hikayesini Podcast Kurdî’de dinleyicilerle buluşturabilir.
Podcast, ilk olarak 2000’lerin başında kullanılmış olsa da teknolojik gelişmelerle son birkaç yıldır daha görünür bir hal almaya başladı. Podcast, gazetecilikte nasıl bir ihtiyacı karşıladı?
Podcast ABD’de ve Avrupa’da 2000’li yıllardan bu yana yeni bir medya platformu ve kültürü olarak var. Son 10 yılda Türkiye’de de hızlı bir ivme yakaladığını hemen hemen tüm medya kuruluşlarının podcast yayıncılığına başladıklarını görüyoruz. Gazeteciler her platformda var olma ve seslerini duyurma endişesi taşırlar. Nitekim podcast de gazetecilerin bu endişelerine cevap olmuştur. Amerika’da kurumsal olarak Ulusal Halk Radyosu 2005’te podcast yayınına başlamıştır.
Washington Post, birçok konuda üretilen haber içeriklerini Post Reports, New York Times The Daily, MSNBC Bag Man ve ABC News ise Start Here adıyla podcast olarak sunmaktadır. İngiltere’de de BBC 2004 yılında podcast yayımlamaya başlamıştır. Yine baktığımız zaman 2006 yılında The Guardian’ın haber içeriklerini bir dizi podcast yayınları ile sunmaya başlamıştır ve bu yayınlar devam etmektedir. ABD, AB ülkeleri, Kanada ve Japonya gibi ülkelerde podcastin gazetecilere seslerini duyurma konusunda yeni bir imkân sağladığını söyleyebiliriz. Nitekim dinleme verileri ve dinleyici alışkanlıklarına baktığımız zaman podcastin gelecekte gazetecilerin ve gazeteciliğin yer alacağı bir platform olacağını söyleyebiliriz.
Podcasti, radyodan ayıran temel özellik nedir? Ve en önemlisi Kürtçe radyo sayısının bu kadar az olduğu bir dönemde nasıl bir ihtiyacı karşıladı?
Podcastler, bölümler veya seriler halinde sunulan ses dosyalarıdır. İnternet destekli mobil cihazlarda kolayca podcastler indirilebilir ve dinlenebilir. Baktığımız zaman podcastler, belirli bir konu veya temaya odaklanmış ve dinleyicilerinin istedikleri zaman indirip dinleyebileceği içeriklerdir. Podcastler, önceden kaydediliyorlar, belirli bir senaryoları ve kurgu ve montaj süreçleri var.
Daha ulaşılabilir bir mecra
Radyo showları anlık dalgalar üzerinden yayın yapabilen bir medya aracıdır. Eğer bir radyo yayını başka bir platforma kaydedilmemişse bir dinleyici, bu radyo yayınını kaçırdıktan sonra tekrar dinleyemez. Ancak podcastleri ve bölümlerini istediği zaman dinleyebilir. Görsel ve yazılı medyanın yanı sıra sesli içerikler üzerinden de Kürdistan ve dünyada yaşananları öğrenmek bilmek isteyen dinleyicilerin ihtiyaçlarına cevap olduk.
Son olarak bu çalışmayla ilgili hedefleriniz nelerdir? Podcast Kurdî, nasıl bir kitleye hitap etmek istiyor?
Şimdiye kadar 15’in üstünde e-bülten yayımladık. Dünyada ve Kürt podcast evreninde yaşanan gelişmeleri bu e-bültenlerimiz üzerinden dinleyicilerimizle buluşturduk. Kürtçe podcast literatürünün oluşmasına zemin hazırladık. 21 Mart 2023’te artık e-bültene ara verip e-dergi çıkarmak gibi bir projemiz var. Yine yeni seriler ve yeni podcasterlar ile Kürdistan’da yaşanan doğal afetleri, hak ihlallerini, mülteci meselesini işlemeye devam edeceğiz.
Serhat News
