Sigara zamları Van’daki tütüncüyü değil sokaktaki satışları etkiledi

Tekel ürünlerine gelen zamlarla beraber sigara kullanıcıları farklı alternatifler denemeye başladı. Van’daki tütün satıcıları, tekel ürünlerinin satışında bir düşüşün olduğunu, ama aynı zamanda tütün satışlarında da aynı oranda düşüşün yaşandığını söylüyor.

Van’daki tütün satıcıları, tekel ürünlerine gelen zamlarla beraber tütün satışının da düştüğünü belirtiyor. Tütün ürünlerinin de aynı oranda zamlandığını belirten satıcılar, Van için daha özgün bir durum olduğunu belirtiyor: İran ve Irak’tan gelen sigaralara yönelimin artması. Nitekim sokakta gezerken karton tezgâhlar üzerine kurulan İran veya Irak’tan gelen sigaraları görebiliyoruz. Tekel ürünlerine göre daha ucuz olan bu sigaralar birçok kişi tarafından tercih ediliyor. Karton tezgâhların etrafında oluşan kalabalık da bunu teyit eder durumda.

‘Tütün üreticisine gereken destek sağlanmıyor’

Hasan Umar, 2016 yılında KHK ile ihraç edilen bir öğretmen ve 7 yıldır tütün satıyor. Tütün satışını kendisi gibi KHK ile ihraç edilmiş bir başka öğretmenle beraber yapıyor. Umar, tütün işine ilk başladıklarında satışların bugüne oranla daha iyi olduğunu söylüyor. Kâr oranlarının da daha iyi olduğunu da ekliyor.

Tütün satışının düşmesinin iki nedeni olduğunu söyleyen Umar, şöyle açıklıyor: “Tekel ürünleri zamlandıkça tütün de zamlanıyor. Makaronlar tekel ürünü. Daha önce makaronlardan yüzde 150 kârımız varken şimdi yüzde 25 kârımız oluyor. Yani makaronlar da tekel ürünü olduğu için oraya gelen zamlar, bu ürünlere de olduğu gibi yansıyor. Dolayısıyla kâr makasını azaltıyor. İkincisi, tütün üreticisine gereken destek sağlanmıyor. Böyle olunca maliyetler artıyor. Tütün üreticiden tütünü işleyene geçiyor oradan da bize geliyor. Bize ulaşıncaya kadar fiyatı artmış oluyor.”

‘Deprem nedeniyle tütün piyasası altüst oldu’

Umar, aynı zamanda depremin de tütün piyasasını etkilediğini söylüyor. Umar, “Deprem nedeniyle tütün piyasası altüst oldu. Fiyatlar öncekine oranla adeta yüzde 100 arttı” diyor.  Umar, aynı zamanda tütün dükkânlarının artması ile beraber de işlerinin daha çok azaldığını belirtiyor. “İlk zamanlar tezgâhların üzerinde tek tük satılırdı tütün. Şu haliyle ilk tütün dükkânı açan biz olduk. Daha sonra bu sektörde çalışan iş yeri sayısı arttı. Haliyle bu da satışları etkiledi” diyor Umar.

Bu artışa rağmen tekel ürünlerine gelen zamlardan sonra tütüne bir ilginin olduğunu söylüyor Umar. Van için kısmi bir ilgi olsa da tekel ürünlerinin satışının azaldığını belirtiyor. Umar, “Tütün satışlarında bir artış yok belki, ama tekel ürünlerinin satışında ciddi oranda bir düşüş var” diye belirtiyor.

‘Ucuz olan neyse insanlar ona yöneliyor’

Gökhan Gemicioğlu da, bir diğer tütün satıcısı ve 5 yıldır bu işi yapıyor. İlk başladığı zamanlar satışların çok daha iyi olduğunu söylüyor Gemicioğlu. Van’da tütün kültürü olmadığını sadece ucuz olan neyse insanların ona yöneldiğini söyleyen Gemicioğlu, “Tekel sigaralarına zam geldiği zaman insanlar başka alternatifler arıyorlar, ama aynı zamanda tütün de zamlandığı için tütüne bir yönelim olmuyor. Tabii bir alternatif olarak yerli tütün tercih edilebiliyor. O da çok kısıtlı geldiği için müşteriye ulaşmıyor çoğu zaman” diyor.  

‘Alım gücü düştü’

Tekel ürünlerine gelen zamların satışlarını yükseltmediğini fakat kendilerini de etkilediğini söylüyor Gemicioğlu. Aynı oranda zamma maruz kaldıklarını belirten Gemicioğlu, “Makaronlara gelen vergi artışı bir kâr bırakmadı bize. Elektronik sigaraya yönelen müşterilerimiz oldu. Bu da bizim satışlarımızı düşürdü. Daha önce bizden tütün alıyordu. Tütün de zamlanınca elektronik sigaraya yöneldiler, hal böyle olunca müşterilerimiz yüzde 20’si gitti” diyor.

Sadece vergilerin kendilerini etkilemediğini aynı zamanda elektronik sigara ve diğer ülkelerden gelen sigaraların da satışlarında etkisi olduğunu belirtiyor. Gemicioğlu, “Onlar olmasa idi insanlar mecburen tütüne yöneleceklerdi. Bu da satışlarımızı elbette etkileyecekti. Şu anda dükkânın kirasını bile çıkarmakta zorlanıyorum. Bırakın geçinmeyi kirayı bile karşılayamıyoruz şu an” ifadelerini kullanıyor.

Van’ın İran’a sınır olması sebebiyle sigaraların daha ucuza geldiğini belirten Gemicioğlu, “Biz sınır kenti olduğumuz için örneğin İran’dan gelen sigaralar daha ucuza geliyor. Görüştüğümüz diğer illerdeki tütüncüler, tütün satışlarının arttığını söylüyor. Çünkü onlara giden İran ya da Irak sigarası daha pahalı gidiyor. Buradaki gibi ucuz değil. Beş yıldır bu işi yapıyorum. İlk açtığım zamanlar daha iyiydi satışlar. Ama şimdi alım gücü düştü. Kimi müşterim var ki, tütün alacak parası yok, cebindeki parayla çok az tütün alıyor, evine yürüyerek gidiyor” diyor.

Serhat News