Yıllardır yaşadıkları sorunlarla gündemden düşmeyen EYT’liler, 2022 başında hükümet tarafından yapılması istenilen yasal düzenlemeyi bekliyordu. Son zamanlardaki ekonomik kriz, onların da belini büktü: “Tencerenin düşüremeyeceği iktidar yoktur. Bizim tenceremiz kaynamıyorsa bunun sorumluları bellidir.”
Erken seçim tartışmaları gündemdeyken EYT’lilerle ilgili Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, ‘2022 yılı içerisinde ne yapacağımızın müjdesini paylaşacağız’ açıklamasında bulunmuştu. Bu açıklamanın ardından Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Sözcüsü Faik Öztrak, “Çaresizlik içinde seçim öncesi birtakım oy hamleleri yapıyorlar” şeklinde değerlendirmesi yapmıştı. Van’da yaşayan EYT’liler hem emekli olmayı bekliyor hem de derinleşen ekonomik sorunlarla baş etmeye çalışıyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile bire bir görüştük. Hem sorunlarını hem de krizi sorduk: “Devlet kurumlarının işe alma kriterlerinde yaş sınırına takıldım. Çocuklarımın ihtiyaçlarına yetişememek tarifi imkânsız bir durum. Bundan sonra sandıkta da kim bizim haklarımızın iadesi yönünde yanımızda ise bizde onunla olacağız.”
‘Devlet bile bizi yaşlı görüyor ama emekli de etmiyor’
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (EYT Derneği) Van Temsilcisi Fatih Tansu, EYT’lilerin yaşadığı sorunları kendi mağduriyeti üzerinden anlatıyor. 1994 yılında çalışmaya başlayan ve 2019 yılı itibariyle 5750 prim gününü doldurduğunu belirten Tansu, “2019 yılında emekli olmam gerekiyordu. Ama şu an 9 yıl daha beklemem gerekiyor. Bu nedenle 12 yıllık bir kaybım söz konusu ve kaybolan hakkıma ilişkin herhangi bir düzenleme yok. En son özel sektörde bir işte çalışıyordum. Baskılara ve haksızlıklara dayanamayıp işten ayrıldım. Eğer bir işçi özel sektörde çalışıyorsa yarına iş garantisi yok demektir. Bütün her şeyimiz bir patronun iki dudağı arasından çıkacak bir lafa bağlı. Şu anda iş bulabilecek miyim oda belli değil. Çünkü yaşlısın deyip iş vermiyorlar. Devlet dairelerinde bile işe alınma yaşı 35. Yani devlet bile bizi yaşlı görüyor” diyor.
‘Tencerenin düşüremeyeceği iktidar yoktur’
Ekonomik kriz sürecinde de zorlandıklarını ve birçok EYT’linin de işten çıkarıldığını belirten Tansu, bir çok ailenin yaşadığı ekonomik krizden ötürü dağılma noktasına geldiğini söylüyor. Yurttaşların çocuklarının eğitim masraflarını karşılamayı bırakın evlerine ekmek almakta bile zorlandıklarını belirtiyor: “Kazanılmış hakkımız elimizden alınıyor. Türkiye baştan sona bütün alanlarda emekçilerin sırtında yürüyen bir ülkedir. Bizler büyük yükler taşırız ama kimsenin sırtında yük değiliz. Bundan sonra sandıkta da kim bizim haklarımızın iadesi yönünde yanımızda ise bizde onunla olacağız. Tencerenin düşüremeyeceği iktidar yoktur. Bizim tenceremiz kaynamıyorsa bunun sorumluları bellidir.”
‘Çocuklarımızın geleceği gasp ediliyor’
Verdikleri mücadelenin çocuklarının gasp edilen geleceği olduğunu belirten ve uzun yıllar özel sektörde çalışan EYT mağdurlarından Eyüp Er, “Devlet kurumlarının işe alma kriterlerinde yaş sınırına takıldım. Özel sektörde de yaşlısın deyip iş vermediler. Uzun bir süre ailemin, arkadaşlarımın ve çevremdekilerin yardımlarıyla ayakta kalmaya çalıştım. Daha sonra iş buldum ve şu an işsizlik dönemimden kalan borçlarımı ödemeye ve çocuklarımı okutmaya çalışıyorum. Ama yine de çoğu zaman bu ekonomik buhran nedeniyle eşimin ve çocuklarımın gözünün içine bakamadığım zamanlar oluyor. Çocuklarımın ihtiyaçlarına yetişememek tarifi imkânsız bir durum” diye anlatıyor.
‘Artık İş Göremez Haldeyim’
Farklı iş kollarında 25 yıldır emek veren EYT mağduru Kıyasettin Yoldaş da on sene önce resmi olarak emekli olması gerekirken halen yaşa takıldığı için emekli olamamış. 6 kişilik ailesinde 3 öğrenci olduğunu aktarıyor. “Artık iş göremez haldeyim” diyen Yoldaş, kira ve diğer giderlerini ödemek için çevresinden borç para aldığını, bankalara borçlandığını söylüyor: “Bunca yıllık emeğimin karşılığını alabilmek ve bu iş görmeyen halimin yanında az da olsa sabit bir gelirimin olması, beni ve ailemi bir nebze rahatlatacaktır. Emeklerimin karşılığını alabilmek dışında bir hak talep etmiyorum.”
‘Yaşarsam 4 yıl sonra emekli olacağım’
35 yıldır inşaatlarda çalışan ve ancak 3841 prim günü yatırabildiğini belirten EYT mağduru Recep Şimşek ise şöyle diyor: “Kendimi, 55 yaşında emekli olmaya ayarlamıştım. Ama mevcut hükümet bunu 60 yaşa çıkardı. Yani yaşarsam 4 yıl sonra emekli olacağım ama yaşamazsam emekliliğim mezara kalacak. Zaten yaş haddinden dolayı da 10 yıldır hiçbir işte çalışamıyorum. Bundan sonra da kazanılmış hakkımı alamadığım mevcut hükümete ve ortağına bırak oy vermeyi günahımı verirsem namerdim.”
EYT nedir?
Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar Türkiye’de Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), mağduru olarak adlandırılıyorlar. Çünkü 1999’dan önce yaş şartı aranmaksızın, prim günü ve sigortalılık süresi dolan herkes emekli olabiliyordu. O günden bu yana çalışanların emekli olabilmesi için prim günü ve sigortalılık şartlarında değişiklikler yapılırken bu şartlara bir de yaş şartı eklendi. Bu nedenle prim günü ve sigortalılık süresini dolduran fakat yaş şartını henüz tamamlamayanlar emekli olamıyor. Şu anda Türkiye’de bulunan EYT mağdurlarının sayısının ise aileleri ile birlikte 15-20 milyon arasında olduğu belirtiliyor.
(ro)
