Özel Haber – İHD Şube Başkanı Karataş ve Van barosu mülteci komisyonu başkanı Uçar, her gün Van’da yenisi tekrarlanan mülteci ölümlerini anlattı: “Van’da kurumlara başvuru yapan göçmenler hakkında göçmenlik dairesi sınır dışı kararı alıyor. Ölümlere neden olan şey de göçmen kaçakçıları değil sadece, ayrıca bunda yargının cezasızlık politikası da etkili. Cezasızlık politikası göçmen kaçakçılarına cesaret veriyor.”
Afganistan, Bangladeş, Hindistan, İran’dan Avrupa’ya gitmeyi hedefleyen mülteciler, geçiş güzergahı olarak Van’ı kullanıyorlar. Kış şartlarının zorluğundan ötürü onlarca mülteci tipiye yakalanarak donarak yaşamını yitiriyor. Bununla beraber Türkiye altında imzası olan sözleşmelere de uymayarak Van’da başvuru yapan mültecileri sınır dışı ederek İran’a gönderiyor. İnsan Hakları Derneği Van Şube Başkanı Avukat Mehmet Karataş ve Van barosu mülteci komisyonu başkanı Jindar Uçar Van’ın güzergâh olması, şehirde mültecilerin yaşadıkları sorunları ve Türkiye hukuk sisteminin mülteciler hakkındaki kararlarını anlattı. Karataş, kendi müvekkilinin karşı dava açma hakkı olmasına rağmen dava sonucu beklenmeden sınır dışı edildiğini aktarırken, Uçar ise yargının kaçakçılara gerekli cezaları vermediğini, Van Gölü’nde yaşanan facianın kaza değil cinayet olduğunu söylüyor.
‘Göç ve göç yolunda yaşanan trajdiler hiçbir zaman bu topraklarda bitmedi’
İHD Şube Başkanı Avukat Mehmet Karataş, uzun yıllardır Van’ın göçmenler için geçiş merkezi olduğunu söylüyor. Ancak uzun süredir geçiş güzergâhı olmasına rağmen Van’ın özellikle Türkiye’nin güney sınırı duvarının bitmesiyle 2021’de tek kullanılan güzergâh olduğuna dikkat çekiyor. Afganistan’da yaşanan siyasi çatışmalar ve Taliban’ın yönetimi ele almasıyla Afgan göçmenlerin Van’ın güzergâh olarak kullanması ve kış koşulları nedeniyle ölümle sonuçlanan trajediler hakkında, “Göç ve göç yolunda yaşanan trajdiler hiçbir zaman bu topraklarda bitmedi. Bu sistematik olarak insan haklarının ihlalinin sebebidir. Bilindiği gibi Van’da kış aylarında, hem vahşi hayvanların saldırısı hem de yoğun soğuk nedeniyle göçmenler göç yolunda yaşamlarını yitiriyorlar. Karların erimesi ve baharın gelmesiyle, özellikle Çaldıran, Başkale, Özalp ve Saray ilçelerinde yoğun şekilde yaşamını donarak yitirmiş bir çok mülteciye denk geldik. Ve aynısı bu yılda yaşama ihtimalimiz var” diyor. Geçtiğimiz ay Afgan bir annenin çocukları üşümesin diye elbiselerini çocuklarına giydirmesi, kendisinin donarak ölmesini hatırlatıyor.
‘Türkiye mültecileri yasaya aykırı olarak sınır dışı ediyor’
Yaşamını yitiren göçmen kadının bilgilerine ulaşamadıklarını, ancak yasa dışı Türkiye’ye geldiği ve yine yasa dışı Türkiye’den sınır dışı edildiğine dair bilgilerin dolaştığını, bu bilgilerin henüz netleşmediğini kaydeden Karataş, hükümetin bu konu hakkında kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiğini belirtiyor. “Van’da kurumlara başvuru yapan göçmenler hakkında göçmenlik dairesi sınır dışı kararı alıyor ve sınır dışı kararının yasal süreci dolmadan yasaya aykırı olarak sınır dışı ediyor” diyen Karataş, müvekkili olan Afgan bir göçmenin başına gelenleri aktarıyor: “Bizzat iki hafta önce bunu yaşadım. Müvekkilimle kısa süre önce görüştükten hemen sonra daha dava açılma sürecinde sınır dışı edilmiş. Normal olarak sınır dışı kararından sonra kişi karşı dava açar ve sınır dışı edilme kararı mahkeme tarafından onaylanmadan bu karar durur. Ancak biz bunu göremiyor. Buna aykırı olarak bu kişi İran tarafına gönderildi. Bu uygulama Van’da bulunuyor. Bu çok ciddi bir hak ihlalilidir. Yaşam hakları ihlal ediliyor. İran’a teslim ediliyorlar ve bu kişi Afganistan’daki talibanla çatışmış kişidir. Yerel mecliste vekildir, birçok çatışmalara girmiş yaşamı tehlikeye girdiği için gelmiş. Dosyası bugün il göç idaresinde vardır. Yasak yollardan yeniden giremeyi deneyecektir. Bu kış mevsiminde geçmek zorunda kalacak ve ve belki de yaşamını yitirecek. Bunun garantisi kim verebilir?”
‘Van’a gelmek mülteciler için tercih değil zorunluluk’
Van barosu mülteci komisyonu başkanı Jindar Uçar da Van’da bulunan göçmenlerin net sayılarını veremedikleri söylüyor. Van’ın bir güzergâh olduğunu Karataş gibi yenileyen Uçar, sayının sürekli değiştiğini ekliyor sözlerine: “Öncelikle Van doğu ülkelerinin ya da Asya kıtası ülkelerinin Avrupa’ya açılan kapısı niteliğinde. Bu yüzden yoğun olarak Van güzergahı kullanılıyor. Çok trajik olaylar yaşanıyor ancak geçiş yapan insanlar sığınma haklarını kullanabilmek, daha güvenli şartlarda yaşayabilmek için bu yolu tercih etmek zorunda kalıyorlar. Bir açıdan tercih değil zorunluluk kendileri açısından.”
‘Türkiye, Cenevre Sözleşmesi’nin yükümlülüklerine uymalı’
‘Sınırda yaşamını yitiren göçmenler için Türkiye hükümetine düşen sorumluluklar nelerdir?’ sorusunu yanıtlayan Uçar, “Sınırdan geçen ve Türkiye’ye sığınma başvurusunda bulunan sığınmacılar açısından sığınma prosedürünün iyileştirilmesi ve buna dönük düzenlemeler yapılması yaşanan trajedileri azaltacaktır. Türkiye açısından bahsedersek taraf olduğu Cenevre Sözleşmesi’nin gerekliliğini yerine getirmesi, yine Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında yükümlü olduğu sorumlulukları yerine getirmesi bu konuda en acil çözüm olacaktır. Taliban’ın Afganistan’ın yönetimini ele almasıyla yoğunlaşan Afgan göçüne karşı
insanların sığınma prosedürlerini erişiminin önü kesildi. Bu konuda ulusal ve uluslararası hukukun yerine getirmesi gereken sorumlulukları var” diyor.
‘Uzun süren başvuru sonuçları göçmenleri Avrupa’ya yönlendirdi’
Uçar, 2018’e kadar Van’da bulunan Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliği başvuruları alıyordu ancak bu tarihten sonra Van Göç İdaresi sorumluluğu aldığını aktarıyor. Başvuru sonuçlarını uzun yıllara yayan göç idaresi, ortalama bir mültecinin başvuru süresinden sonra başvurunun sonuçlanması birkaç yılı bulduğunu ekliyor sözlerine. Bu süre zarfında da başvurucular Van’ı terk edemiyor ve şehirde kaldıklarına dair imza yükümlülükleri var. Şehirde kalan mülteciler de çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirme haklarına da sahip değil. Bu bilgileri paylaşan Uçar, mültecilerin Van’da başvuru yapmak yerine Avrupa ülkelerine gitmeyi hedeflediklerini söylüyor.
‘Cezasızlık politikası göçmen kaçakçılarına cesaret veriyor’
Van Gölü’nde 2020’de yaşanan tekne kazasında yaşamını yitiren mültecileri hatırlatıyor Uçar: “Yargılama sürecinde gözlemlediğimiz kadarıyla bu artık bir kaza olarak değil bir katliam olarak nitelendirilebilir. 65 sığınmacı göçmen orada hayatını kaybetti. 5 Ağustos 2020’de Van Barosu Göç ve İltica Komisyonu raporunda da biz açıkça bunu ortaya koyduk. Burada bir denetimin olmadığını işaret ettik öyle ki 2021’den yaklaşık bir yıl sonra Van Gölü üzerinde sahil güvenlik birimi kuruldu, buna ilişkin denetimler başladı. Bu ölümlere neden olan şey göçmen kaçakçıları değil sadece, ayrıca bunda yargının cezasızlık politikası da etkili. Cezasızlık politikası göçmen kaçakçılarına cesaret veriyor.”
Serhat News
(ro-sg)
