8 Mart 1857 yılında New York’ta başlayan kadın işçilerin direnişi, dünyanın her yerinde yaşayan kadınlar arasında dalga dalga yayıldı. Van’da yaşayan Evin Sarıhan, kadınların yaşadığı baskı karşısında nasıl direndiklerini şu cümle ile özetliyor: “Ben kendi gücüme inandım ve baskıya boyun eğmedim.”
1857 yılında 40 bin kadın işçi, ABD’nin New York kentinde, bir dokuma fabrikasında greve başladı. Kadınlar sadece “daha iyi çalışma koşulları” istiyorlardı. Polisin fabrikaya kilitlediği kadın işçilerden 129’u içeride çıkan yangında yanarak hayatını kaybetti. Bu ölümler, dünya kadınlarının seslerini duyurabilmesi için yaktıkları ateşin ilk kıvılcımı olmuştur.
1911 yılında Alman Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, ölen ABD’li kadın işçilerin anısına 8 Mart’ın “Dünya Kadınlar Günü” olarak anılmasını önerdi. Bu öneri oy birliği ile kabul edildi. İlk anma 1911 yılında yapıldı. Bu olaydan yaklaşık 10 yıl sonra, 1921 yılında Üçüncü Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda günün adı “Dünya Emekçi Kadınlar Günü” olarak değiştirildi.
Her yıl 8 Mart’ta kutlanan Dünya Emekçi Kadınlar Günü, dünyanın neredeyse her yerinde kadınların buluştuğu bir gün olarak yerini almış durumda. Kadınlar, 8 Mart’ı bir kutlamadan ziyade kadınların ezildiği, yok sayıldığı bir dünyaya karşı bir başkaldırı olarak görmekte. Kadınlar her yıl bütün yasak ve baskılara rağmen alanlardan kız kardeşleriyle haykırıyorlar.
Evin Sarıhan 22 yaşında ve Ortaokul mezunu. Evde tek çalışan olan Sarıhan, iki kardeşinin üniversite masraflarını karşılayabilmek için tekstilde çalışıyor. Başkale ilçesinden bir yıl önce Van’a gelmiş. 9 aydır tekstilde çalışıyor. Şu an çalıştığı iş yerini tesadüfen bulduğunu söylüyor. Fakat daha önce tekstil kentte 2 ay çalışıyor.
Bütün yükü üstlenen Sarıhan inatla çabalıyor
Okulu sağlık sorunlarından dolayı bırakmak zorunda kalan Sarıhan, en büyük hayalinin ambulans hemşireliği olduğunu söylüyor. Hiç zaman kaybetmeden lise kaydını yaptırmış Sarıhan. Şu an lise 11’inci sınıf öğrencisi Sarıhan. Aynı zamanda kurslara katılarak sertifikalar da alıyor. Moda tasarım alanında bir kursa katılan Sarıhan, “Bir tekstil atölyesinde usta olmak isterim. Bizi bu kadar zorlayan, bize hakaret eden ustaların psikolojisini anlamak için” diyor.
Van’a ilk geldiğinde oldukça sıkıntı yaşamış Sarıhan. Babasının tutuklu olmasından dolayı evin yükünün tamamını sırtlanan Saruhan, kirayı nasıl ödeyeceğini bile bilmeden zorlu bir hayata atılıyor. İki kardeşinin okul masraflarından, ev kirasına, faturalara ve bütün giderlere kadar üstelenen Sarıhan, hâlâ inatla çabalıyor. İşinden memnun olup olmadığını sorduğumuzda “işimi seviyorum” diyor. Oysa tekstil işçiliğinin zorlukları malum. Hemen devamında, “Burası rahat, diğer çalıştığım yer cehennem gibiydi” diyor. 2 ay çalıştığı tekstil kentin zorluklarını anlatmaya başlıyor.
‘Mobbinge uğradım’
Başkale’den gelir gelmez tekstil kentte hemen iş buluyor. İşten ayrılma gerekçesinin hem maaş alamama hem de uğradığı mobbing olduğunu söylüyor. Eski işyeri ile şimdiki iş yerini kıyaslıyor ve “Orayla bura arasında çok fark var. Orada 300 kişi çalışıyordu. Burada ise 40 kişi. Kendimi burada rahat hissediyorum” diye kaydediyor.
“Ustayla tartıştım, hakarete uğradım, o zor bir şeydi” diyor Sarıhan. Maaşların bir ay ödenip bir ay ödenmediğini söyleyen Sarıhan, kiracı olduğu için ev sahibi ile de sorunlar yaşadığını belirtiyor. Asgari ücret ile işe alınan Sarıhan, işverenin asgari ücreti bankaya yatırıp, bir kısmını tekrar işçilerden aldıklarını söylüyor. Böylece asgari ücretin altında çalışmış oluyor Sarıhan. Çalıştığı süre içerisinde makine kullanmaya öğrenen Sarıhan, şu an çalıştığı işyerine ilk başladığında birçok kaygıyla başlıyor. Önceki iş deneyimi zorlu geçen Sarıhan, “Kaygılıydım, ama mecburdum. Geçindirmem gereken bir ev vardı” diye vurguluyor.
‘Diplomam olmadığı için iş bulamıyordum’
Her yerde diploma istenildiği için sadece tekstilde iş bulabildiğini söyleyen Sarıhan, “Çalışmak istediğim birçok yer vardı, ama diplomam olmadığı için almıyorlardı beni” ifadelerini kullanıyor. Sarıhan, diploma şartını görünce sertifika almak için kurslara başvurmaya başlıyor ve ilk olarak tıbbi sekreterlik sertifikası ve terzilik sertifikası alıyor. “O zorlu süreçte bunları düşünebildim” diyor gururla.
Tekrar tekstil kentte yaşadığı sorunlara dönüyor Sarıhan. Orada kadınların fiziksel görünüşlerine göre davranıldığını, bunun da bir taciz olduğunu vurguluyor. Çok başarılı olsalar bile kadınların dış görünüşlerine göre muamele gördüklerini ve başarılarının hiçbir karşılığının olmadığını söylüyor. Bu durumun kendisini öfkelendirdiğini söyleyen Sarıhan, “Orası normal bir işyeri değildi” diyor. Sarıhan, patronlara, ustalarla konuşmak istemeyen kadınların dışlandığını, mobbinge uğradıklarını ve kendisinin de aynı sorunu yaşadığını söylüyor. İşsiz kalma korkusuyla uygulanan mobbinge katlanmak zorunda kaldığını belirten Sarıhan, “Benim için çok zor geçti” diyor tekrar.
‘İşe ihtiyacım olduğunu bildiği için mobbing uyguluyordu’
Sarıhan, “Yaptığın dikiş düz mü gitti, o dikişi söküp getirip önüme atıyorlardı. Hakaret ediyorlardı. Sırf o ustayla konuşmayı reddettiğim için üzerimde bir baskı uyguluyordu. Beni bezdiriyordu kendim işten çıkayım diye. Ve gerçekten en son bezdirdi de,” diyor gözlerini yere dikerek. “Benim işe ihtiyacım olduğunu bildiği için her türlü tacizde bulunuyordu,” diyen Sarıhan, kendisine uygulanan mobbingin işe mecbur olduğunu düşündükleri için yapıldığını söylüyor. “Ama ben çıktım. Kendi gücüme inanarak çıktım. Baskıya boyun eğmedim. Ve nihayetinde iş buldum,” diyor.
Kadınlarla erkeklere yaklaşımın da farklı olduğunu söyleyen Sarıhan, erkek işçilere daha ihtiyatlı yaklaşıldığını bunun sebebinin ise fiziksel güce dayandığını söylüyor. İşveren ve ustaların erkek işçilerden fiziksel bir karşılık alabileceklerini bildikleri için sadece kadınlara hakaret ettiklerini, baskı uyguladıklarını söylüyor.
‘Eğitim alanında da eziliyorduk’
Tek ayrımın kadın erkek eşitsizliğinde değil aynı zamanda diploması olanla olmayan arasında yapıldığını da söylüyor. Üniversite mezunlarının tekstil kentte çok fazla olduklarını söyleyen Sarıhan, üniversite mezunlarının iş bilmeseler bile işveren ve ustaların gözünde daha değerli olduklarını belirtiyor. “Aynı zamanda eğitim alanında da eziliyorduk,” diyor. Bu da Sarıhan’ı tekrar okumaya teşvik eden nedenlerden biri oluyor. Hem kadın olduğu için hem de eğitim durumundan dolayı çok ezildiğini söylüyor Sarıhan.
Hayallerini soruyoruz, gülümsüyor Sarıhan. Yaşadıklarından dolayı hayallerinin yönünün değiştiğini söylüyor. Okul okumak için kolları sıvayan Sarıhan’ın hedefi ve hayali ambulans hemşiresi olmak.
Serhat News
