Kürtler arasında eşsiz sesi nedeniyle “Kewê Ribat” (Rabat Kekliği) ve “Şahê Dengbêjan” (Dengbêjlerin Şahı) olarak bilinen Şakiro, hayatının son 10 yılını İzmir’de geçirdi. Rûdaw ekibi, bugün hala mezarı bu kentte bulunan Şakiro’nun izini ve burada bıraktığı etkiyi takip etti.
Sayısız kılamı ile sözlü Kürt edebiyatına adını altın harflerle yazdıran Dengbêj Şakiro, gerek hayattayken ve gerekse de sonraki dönemde dengbêj kültürü üzerinde büyük bir etki yaratmayı başardı. Bu yüzden sesi ve namı ülke sınırlarını aşarak dünyaya yayıldı.
Gerçek adı Şakir Deniz olan Dengbêj Şakiro, 1936 yılında Ağrı’nın Eleşkirt ilçesi Navik köyünde doğdu, 1996 yılında İzmir’de hayata gözlerini yumdu. Vefatının üzerinden 26 yıl geçti. Ailesi, akrabaları ve sevenleri İzmir Merkez Mezarlığı’ndaki kabrine gelerek onu anmaya devam ediyor.
Kürtler binlerce yıldır gelenek ve göreneklerini, efsanelerini, yiğitliklerini, hasret, tutku ve aşklarını dengbêjlerin sözleriyle günümüze ulaştırmayı başarmışlardır. Dengbêjlik geleneği ve kültürü bu anlamda Kürtler için paha biçilmezdir. Kürtler arasında “Kewê Ribat” (Rabat Kekliği) ve “Şahê Dengbêjan” (Dengbêjlerin Şahı) olarak bilinen Şakiro, bu geleneğin en önemli temsilcilerinden biridir.
Şakiro, hayatının son 10 yılını İzmir’de geçirdi. Yaklaşık 1 milyon Kürt nüfusunun da yaşadığı İzmir, Türkiye’nin en büyük üçüncü kenti. Bugün hala bu kentte yaşayan ailesi ve sevenleri, Dengbêj Şakiro’yu anlattı. Şakiro’nun peşinden kente gelen Dengbêj Şakirê Kopê (62), Muş’un Bulanık (Kop) ilçesine bağlı Şêrwanşêxa köyünde doğmuş. Yaklaşık 40 yıldır İzmir’de yaşayan Şakirê Kopê, Dengbêj Şakiro’nun yanında yetişmiş söz sanatçılarından biri.
Dengbêj Şakirê Kopê, “Şakiro amca (Dengbêj Şakiro) ile 20 yaşındayken İzmir’in Menemen ilçesinde tanıştım. Onunla bir divanda karşılaştım, kılam okuyordu. Divanda biri beni göstererek, ‘Amca bu da kilam okuyor’ dedi. Şakiro da, ‘hadi bir tane okusun’ dedi. Dengbêjlerin tamamı Şakirê Bedih’in (Bedih, Dengbêj Şakiro’nun babası) izinden gitti. Dengbêj Reso, ‘Allah Şakiro’nun söz yeteneğini kimseye vermemiş’ diyor. Kelimelerle kafiyeleri ile o kadar eşsiz bir şekilde örmüştür ki Reso Amca onun sesini bu kadar beğenmiştir” dedi.
Şakirê Bedîh olarak da bilinen Şakiro, küçük yaşta dengbêjlik yapmaya başlamış, Serhat’ta köy köy gezerek divanlarda kılam okumuş. Tekin Kadan’ın babası Dengbêj Şakiro’nun kuzeni oluyor. Şakiro’nun çocukları ise şimdi Almanya’da yaşıyor.
Tekin Kadan, “Ailemiz Batman’ın Zilana köyündendi. Atalarımız oradan Ermenistan’ın Revan (Erivan) kentine gitmişler. Oradan da Ağrı’nın Eleşkirt ilçesine gelmişler. Amcam Şakir Şakiro da Navik köyünde doğmuş. Dengbêj Şakiro, Sarhat, Botan, Diyarbakır, Mardin ve Batman taraflarında çok sevilir takdir edilirdi. Zaten oraları çok gezerdi. Kendisine ait 27 siyasi kılamı, aşk üzerine ve düğünler için söylediği yaklaşık 170 kılamı daha vardı. Evdalê Zeynike ve Dengbêj Reso’nun da birçok kılamını seslendirdi. Ayrıca hala çok sayıda kayıp kaseti var” diye anlattı.
Şakiro’nun ailesi 1959 yılında Adana’dan sürgün edilir. Tam 7 yıl süren sürgünün ardından 1966 yılında Muş’a döner ve Dengbêj Resoyê Gopala’nın öğrencisi olur. Ailesi 2 sene sonra yani 1968 yılında Erzurum Karayazı’ya yerleşir. Dengbêj Şakiro 1983 yılında Ankara’ya gidip 3 yıl orada kalır. Daha sonra 1986 yılında kardeşleri için İzmir’e gider ve orada da Kürtlerin “civat” dediği meclislerde kılamlar okuyor.
Saatlerce durmaksızın kılam okumakla nam salan en büyük Kürt dengbêjlerinden biri olan Şakiro, güçlü gırtlağı ile kılamları bülbül gibi okur. Ancak bu güçlü ses, 5 Haziran 1996 yılında, 60 yaşındayken İzmir’in Bornova ilçesi Çamkule Mahallesi’nde kirada oturduğu evinde, böbrek hastalığı nedeniyle hayata gözlerini yumar.
Kürtlerin yaşadığı tüm coğrafyalarda güçlü sesi ile öne çıkan dengbêjden biri olan Şakiro bu nedenle “Şakirê Mezin” (Büyük Şakiro) olarak da tanınır.
Gulê Dêran, Şerê Mala Nasir, Eliyê Pûrto, Nêçîrvano, Geliyê Zîlan, Esmer, Kewê, Kejê ve Sebrê, Dengbêj Şakiro’nun seslendirdiği önemli eserleri arasında.
