Van’ın Edremit ilçesinde bulunan Bakımlı ve Kıyıcak köylerinin sakinleri, kurulan GES santralinin tarım ve hayvancılığı bitirme noktasına getirdiğini söyledi.
Türkiye’de son 20 yılda elektrik üretimi konusunda sayısız termik santral faaliyete geçti. Van’da da birçok noktada Güneş Enerjisi Santrali (GES) kuruldu. Yaklaşık iki yıl önce Edremit’in Bakımlı ve Kıyıcak köylerine kurulan GES’lerin köylülerin tarım ve hayvancılık yapması yönünde büyük bir engel teşkil ettiği söyleniyor.
Uzmanlar, kaliteli malzeme ve çevre fizibilitesi yapılmadığı taktirde güneş enerji üretim santrallerinin ekolojik sisteme ve insan yaşamına zararları olacağına dikkat çekiyor. Türkiye’nin en çok güneş gören ve aynı zamanda ‘Yıllık ışınım şiddeti değerinin’ en yüksek olduğu illerin başında gelen Van’a GES şirketlerinin ilgisi oldukça yüksek. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) belirlediği güneş enerjisinden elektrik üretilebilecek bölgeler arasındaki 28 il arasında Van en yüksek ikinci kota sırasında bulunuyor.
Van’da; Edremit, Tuşba, Erciş ve İpekyolu ilçeleri başta olmak üzere birçok alanda GES’ler kurulmaya devam ediliyor. Edremit; Kıyıcak, Çiçekli, Bakımlı, Yukarı Doğanlar ve Engil köyleri, Tuşba; Arısu, ve Atmaca köyleri, Erciş merkezde 2 adet olmak üzere çok sayıda GES, köylerin mera alanlarına kurulmuş durumda.
GES’ler hayvancılığı etkiliyor
Kıyıcak ve Bakımlı köylerine kurulan Güneş Enerjisi Santralleri mera alanları üzerinde yer alıyor. Mera alanları üzerine kurulan GES’ler, tarım ve hayvancılığı büyük ölçüde etkiliyor. Köylüler, kurulan GES’lerden dolayı hayvancılığın durma noktasına geldiğini ve bu yüzden geçinemediklerini söylüyor. Bakımlı Köyü sakinlerinden Ömer Demir, 250 hanelik köyün neredeyse tamamının hayvancılıkla uğraştığını fakat kurulan santrallerden sonra şu an sadece iki hanenin hayvancılık yaptığını ve onların da hayvanlarını içeride beslediğini söylüyor.
‘Bütün itirazlarımız reddediliyor’
Ömer Demir, Bakımlı Köyü sakinlerinden. Güneş panellerinin yaklaşık 7 yıl önce yapıldığını ve hâlâ yapımına devam edildiğini söylüyor. Santrallerden memnun olmadıklarını dile getiren Demir, “Çünkü biz eskiden çiftçilik yapıyorduk, hayvancılık yapıyorduk, ama öldü. Artık oranın havası bitti. Hayvanları otlatamıyoruz, yer kalmadı. Gidecek yerimiz kalmadı” diyor.
Köyde 250 haneye yakın ev olduğunu belirten Demir, “Saydığınızda ya bir ya da iki tanesi hayvan yetiştiriyor, onlarda içeride. Köy olduğu halde hayvancılık yapamıyoruz” diyor ve köy olarak mağdur olduklarını vurguluyor. Hiçbir gelirlerinin olmadığını söyleyen Demir, “Gelirimizin yüzde 50’si çiftçilikten, hayvancılıktan geliyordu. Sizin de gördüğünüz gibi ekilecek hiçbir alan yok. Hayvanları besleyecek alan yok. Burada şu anda hayvan yok. Bu konuda mağduruz” diye vurguluyor.
Konu ile ilgili itirazlarının olduğunu söyleyen Demir, hiçbir sonuç alamadıklarını, itirazlarının reddedildiğini belirtiyor. Son olarak köy muhtarının tekrar itiraz ettiğini ve onun da reddedildiğini aktaran Demir, “Birilerini bağlıyorlar demek ki, ne kadar itirazda etsek de sonuç alamıyoruz. O yüzden genel olarak bütün köylüler mağduruz” diye kaydediyor.
‘Ben çobanım ama hayvanlarımı otlatacak yer bulamıyorum’
Bir diğer köy sakini olan Tajdin’i koyunları otlatırken buluyoruz. Tajdin, panellerden rahatsız olduklarını, istemediklerini söylüyor. “Bütün arazilerimiz bizden alındı” diyen Tajdin, hayvancılığın öldüğünü söylüyor. Çoban olan Tajdin, “Ben çobanım. Bakın, hayvanlarımı otlatacak yer yok. Ancak köyün etrafında otlatabiliyorum. Meraların hepsini kapattılar, panel yaptılar. Bize hiçbir faydası dokunmadı. Bu kadar arazimizi boşuna kapattılar” diyor.
Santrallerden arta kalan yerlerin de karayolları tarafından kapatıldığını ifade eden Tajdin, “Onların da hiçbir faydası dokunmadı bize. Eski Kaymakam Atıf Çiçek bir toplantı düzenledi. Hepimizi toplantıya götürdüler. Bizi tehdit etti. Hanginiz konuşursanız cezaevine atarız dediler. Biz de korktuk sesimizi çıkaramadık” diye kaydediyor. Ellerinde sınırlı sayıda arazi kaldığını belirten Tajdin, hayvanlarının aç olduğunu söylüyor ve gidecek başka yerleri olmadığı için bütün gün taşların üzerinde gezdirdiğini ifade ediyor.
‘Hayvancılıkta öldü biz de öldük’
Santrallerin kendilerine hiçbir faydasının dokunmadığını söyleyen Tajdin, “Herhangi bir köylüye faydası dokunsaydı en azından. En azından taziye evi veya köy odası gibi bir yer yapsaydılar. Bunları yapsaydılar iyiydi. Fakat hiçbir şey yapmadılar. Bize faydalı bir şey yapmadıkları gibi hayvancılığı da öldürdüler” diyor.
Köyde bulunan çiftliği göstererek, “Karşıda çiftlik var, içerisinde hayvanlar var. Sahibi, mayıs ayına gelmiş olmamıza rağmen hayvanlarını çıkaramıyor. Çünkü yer yok. O tarafa gidiyoruz güvenlik yönümüzü bu tarafa çeviriyor. Bu tarafa geliyoruz bu defa da şantiye bekçisi yönümüzü çevirip buraya hayvanlarınızı getirmeyin diyor. Korkuyoruz biz de” diye ifade ediyor.
‘Bize hiçbir faydası dokundu’
Daha önce köylerinde yaklaşık 2 bin 3 bin koyunun otlatıldığını belirten Tajdin, “Köyde herkes hayvancılık yapıyordu. Hayvancılıkta öldü biz de öldük. Hayvanlarımızı otlayacağımız yer yok. Perişan haldeyiz. Çünkü bütün arazilerimizi bizden aldılar hiçbir faydası da dokunmadı bize” diyerek sitem ediyor.
Tajdin, 100 hayvanın da sadece 30 tanesinin kaldığını söylüyor. Hayvanlarını satmak zorunda kaldığını ifade eden Tajdin, “Ben 6 nüfusa bakıyorum. Çobanlık yaparak bakıyorum. Ama kalmadı arazimiz. Allah sonumuzu hayretsin. Arazilerimiz var, ama güneş panelleri etkileyip ekinlerimizi yakıyor. Yakınca da toplayamıyoruz öylece kalıyor” diyor.
Serhat News
