Hakkari’de deprem riski: Tek karayolu bağlantısında çökmeler oluştu!

Deprem riski taşıyan Hakkari‘de 6 Şubat depremlerinin ardından tedirginlik iyice arttı. Tek karayolu bağlantısı olan Hakkari-Van karayolunda kayma ve çökmeler yaşandı. Havaalanının bulunduğu Yüksekova da bataklık bir zemine kurulu.

Hakkari, uzmanların deprem riski açısından işaret ettiği illerden biri. 6 Şubat’ta Maraş’ta meydana gelen depremlerin ardından kentte tedirginlik daha da arttı. Kentin yapı stoğunun eski olmasının yanı sıra, tek karayolu bağlantısı olan Hakkari-Van karayolunda kayma ve çökmeler yaşanması, havaalanının bulunduğu Yüksekova’nın çoğu bataklık bir zemine kurulması endişeleri artırıyor.

Deprem haritasına göre; Türkiye’de 473 ayrı fay hattı bulunuyor. Yüksekova-Şemdinli Fayı da deprem üretebilecek faylardan biri. 7 Mayıs 1930’da Hakkari-İran sınırında meydana gelen 7,6 büyüklüğündeki depremde 80 köy tamamen yıkıldı, 2 bin 514 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 3 bin bina hasar gördü.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın 4 Mayıs 2021’de hazırladığı “Hakkari’nin Depremselliği” raporuna göre; kent merkezi ile birlikte Şemdinli ilçe merkezi ve Hakkari’ye bağlı 45 belde ya da köy doğrudan fay hattı üstünde bulunuyor.

Maraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen ve 11 ilde can kaybı ve yıkıma neden olan 7.8 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin ardından Hakkari’nin ana gündemi deprem oldu. Uzmanların da sık sık işaret ettiği kentte endişe artıyor. Yüksekova’nın üzerinde bulunduğu ovanın fay hattında olması ve bataklık zemine sahip olması, kentin dağlık olması, bölgedeki aşırı soğuklar, yapı stoğunun eski olması kent sakinlerini tedirgin eden konuların başında geliyor.

Tek karayolu bağlantısı ulaşıma elverişsiz

Zap Vadisi ile paralel ilerleyen ve derin uçurumların olduğu Van-Hakkari Karayolu, Hakkari’nin dışa açılan tek karayolu. Yağışlı havalarda toprak kayması ve çökmelerin yaşandığı, kaya parçalarının düştüğü bu yol zaman zaman ulaşıma kapanıyor. Olası bir depremde ise karayolunun durumu endişe yaratıyor.

Havaalanı endişesi

Kentin havaalanı ise Yüksekova ilçesinde bulunuyor. Yüksekova, yer yer bataklık bir zeminde kurulmuş olmasından dolayı, olası bir depremde zarar görecek başlıca yerler arasında gösteriliyor. Maraş merkezli depremden etkilenen kentlerden olan Hatay’da yaşanan deprem sonrasında havaalanı pisti çökmüş ve kullanılmaz hale gelmişti. Bu durum, kente gidecek yardımları da kentten tahliyeleri de uzun süre aksatmıştı. Bu durum Hakkarilileri de korkutuyor.

34 STK ve siyasi partiler eylem planı hazırladı

Kentteki sivil toplum kuruluşları ve siyasi partiler 25 Şubat’ta depreme ilişkin acil eylem planı açıkladı.

 *Sorumlu kurumların güçlendirme çalışmalarını hızlandırması,

* Kızılay’ın olası bir afet ve acil durum için çadır ve iaşe, insani yardım depolarını genişletmesi,

* AFAD’ın afet eğitim seferberliği başlatması,

* İl Sağlık Müdürlüğünün olası bir il ve ilçelerde birden fazla sahra hastanesi kurabilecek kapasiteye kavuşturulması,

* Çevre Şehircilik ve İklimlendirme Müdürlüğü ile belediyenin yapı stoğuna ilişkin risk analiz çalışması başlatması,

* İtfaiye müdürlüklerinin personel, eğitim, malzeme ve ekipman yönünden hazırlık yapması, toplanma ve barınma alanlarının artırılması,

* VEDAŞ gibi kurumların enerji kapasitesini genişletmesi ve İl genelinde olası bir afet durumuna karşı yapıların kat planlarının çıkarılması ve müdahale ekipleri ile paylaşılması istendi.

Bazı kamu binaları boşaltıldı

Hakkari Belediyesi hizmet binası ve SGK İl Müdürlüğü binası başta olmak üzere bazı kamu binaları ve okullar boşaltıldı. Hacı Sait Camisi depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkıldı. Kayyım yönetimindeki Hakkari Belediyesi de 2020 yılında kentin imar yapısını revize ettiklerini ve dere yatağı gibi riskli yerlerdeki yapılaşmaya izin vermediklerini belirtti. Belediye ayrıca kentin yapı stoğu hakkında da çalışma yaptıklarını ve eski binalarla ilgili yıkım veya onarım kararı verecekleri duyurdu.

‘Çağrılarımız cevapsız kalıyor’

Artı Gerçek’ten Şenol Bali’ye konuşan TMMOB Hakkri İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Evin Gezer, kentin riskli bölgeler arasında olduğunu ancak yeterli çalışmanın yapılmadığını vurguladı. Kentteki STK’ların hazırladığı “Hakkari’nin Depremselliği ve Acil Eylem Planı” nı hatırlatan Gezer, “Hazırladığımız sonuç bildirgesini basınla paylaştık, ardından üst yazı olarak Hakkâri Valiliği ve AFAD’a gönderdik. Fakat bize herhangi bir geri dönüş sağlanmadı. Bu süreç maalesef hâlâ devam ediyor. Yine İçişleri Bakanlığı’nın 2020 yılında genelge olarak yayınladığı ve 2021 yılında hazırladığı İl Afet Risk Planı (İRAP) 81 ile gönderildi. 6 Şubat depremlerinden sonra Hakkari’de yapılan İRAP toplantılarına konunun muhatabı olan hiçbir STK çağırılmadı. Hakkari Valiliği ve AFAD hiçbir şekilde ortaklaşmaya yanaşmıyor ve bu yüzden çağrılarımız cevapsız kaldı. Bu ayrışmanın nedeni her ne kadar politik ayrışmalar gibi görünse de biz bu ayrışmayı kabul etmiyoruz. Söz konusu koca bir kent. Bencilliklerin ve çıkarların bir tarafa bırakılması umuduyla umarım en kısa zamanda ortak bir paydada buluşulup, yapılması gerekenleri, şimdiye kadar yapılan çalışmaları derleyerek ortaya koyabiliriz” dedi.

6 Şubat’taki Maraş depremlerinin ardından kentte endişe yaşandığını vurgulayan Gezer, 26 Mart’ta merkez üssü Konak Köyü olan 3 büyüklüğündeki deprem ile 26 Haziran’da Irak’ta meydana gelen Hakkari’de de hissedilen 4.7 büyüklüğündeki depreme dikkat çekti.

‘Alternatif yol çalışması sonuçsuz kaldı’

Kentteki yapı stoğunun eski olduğunu dile getiren Gezer, “Valilik, kentteki yapı stoğu ile ilgili bir çalışma yaptığını duyurmuş ama paylaşılan bir veri yok. Bazı yapılar için tahliyeler yapıldı ama geçilen yeni yerlerde dayanıklılık testlerinin yapılıp yapılmadığını da kimse bilmiyor” dedi.

Gezer, olası bir depremde karayolu ulaşımında da sıkıntı yaşanabileceğine dikkat çekti. Gezer, “Hakkari’de kenti komşu illere bağlayan tek yol var. 2021 yılında Karayolları Müdürlüğü Berçelan üzerinden Van’a bağlanacak alternatif yol çalışması başlattı fakat bu çalışmada ön etüt çalışmasını bitirdikten sonra bir sonuca varılmadı. Bu konudaki belirsizlik de sürüyor” dedi.

‘Somut adım atılmıyor’

Hakkari Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Muharrem Tekin’in de gündeminde ulaşım sorunu var. Bu sorununun olası bir depremde felaketi daha da derinleştirebileceğini söyleyen Tekin, “Son günlerde uzmanlar yine buraya dikkat çekiyor. Ulaşım durumu çok tehlikeli bizler açısından. Tek bir yolumuz var, bunun kapanma ihtimali yüzde yüz. Olası bir durumda hava yolu ulaşımı daha kötü etkilenecek. Çünkü kentin havaalanı Yüksekova ilçesinde ve hem ilçe hem de havaalanı bataklık üzerine kurulmuş. Olası bir depremde havaalanı çökebilir” dedi.

Hazırladıkları rapora yönelik ilgililerin somut bir adım atmadığını dile getiren Tekin, “Uzmanların kent için ciddi uyarıları var. Biz STK’lar olarak defalarca bir araya geldik. Neler yapılabilir diye bir dizi madde sıraladık ancak valilik bizden sonra açıklama yaptı ve bizi boşa çıkardı. Şu an maalesef kendilerinin yaptığı bir çalışma veya aldığı bir önlem yok” diye konuştu.

‘AFAD il müdürlüğü binası bile yüzde 85 riskli’

Kamu kurumlarının çalışmaları hakkında halka ve kendilerine bilgi verilmediğini belirten Tekin, “Örneğin toplanma alanları belirlenmiş ama tamamıyla harita üzerinde. Ne elektrik var ne de altyapı. İnsanlar bile bilmiyor, boş bir arazi sadece. Bunun dışında kentte eski ve riskli yapı çok. Hatta Hakkari AFAD Müdürlüğü’nün binası bile yüzde 85 riskli gösterilen bir yer. Böyle bir tezatlık. Olası bir durumda kendileri zarar görecekken nasıl yardım ulaştıracaklar?” diye sordu.

Serhat News