Keçeler Tekin’in ellerinde yeniden yaşam buluyor

Van’da yaşayan keçe ustası Necmiye Tekin, 7 yıldır bu işi yapıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ‘Keçe Sanatçısı’ unvanı alan Tekin, somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı.

Necmiye Tekin 50 yaşında ve 30 yıldır Halk Eğitim Merkezi’nde El Sanatları Kursu veriyor. 7 yıldır keçe kursu veren Tekin, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ‘Keçe Sanatçısı’ unvanı aldı. Somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı olan Tekin, gençlik yıllarından kalma keçe merakını sanatla birleştirip oldukça güzel tasarımlar ortaya çıkarmış. Keçe denince akla sadece kepenek gelmemesi gerektiğini söyleyen Tekin, yaptığı ince ve ustaca ürünlerle keçenin bir tasarım harikası olduğunu da kanıtlıyor adeta.

Keçe, yeryüzünde bilinen en eski tekstil yüzeyidir. İlk defa nasıl yapıldığı ve kullanıldığı hakkında kesin veriler olmamasına rağmen; kullanımına ait en eski yazılı belge Homeros’un İlyada adlı eserindedir. “Eyi denenmiş ve deriden kenarlarla çevrelenmiş bir başlık (bu senin armağanındır Meriones) onun şakaklarını taçlandırdı, içi yumuşak yünlü idi, dibine keçe döşenmişti.”

Necmiye Tekin, tarihi bu kadar eskilere dayalı keçe üretimini kendine has tasarımlarla renklendirip kaybolmaması için saatlerce çalışan birkaç keçe sanatçısından biri. “Kendime kattığım bu üretimi eserlere dönüştürmeyi ve eğitim anlamında yaygınlaştırmayı düşünüyorum” diyor Tekin.

‘Keçe yapma fikri gençlik yıllarıma uzanıyor’

Tekin, Giyim Bölümü mezunu ve kendi alanında daha yetkin olmak için el sanatları kursları verdiğini söylüyor. Keçe sanatına 7 yıl önce başladığını söyleyen Tekin, bu fikrin gençlik yıllarına kadar uzandığını belirtiyor. Arkadaşlarında gördüğü yaygılardan etkilenen Tekin, keçe sanatı üzerine uzun araştırmalar yaptıktan sonra kolları sıvıyor. Tekin, “Giyim Bölümü mezunu olduğum için dikişsiz elbise, yelek, çanta üretebileceğimi düşününce oldukça heyecanlandım” diye ifade ediyor.

Keçe üzerine eğitim almaya başlayan Tekin, Keçe Sanatçısı Aynur Yüce’den eğitim aldıktan sonra keçe sanatının ileri tekniğini de yine Keçe Sanatçısı olan Arzu Karagöz’den alıyor.

‘Bir ürünü yapmak bazen günleri alıyor’

Keçe yapımını anlatan Tekin, bir hayli zor ve emek isteyen bir iş olduğunu söylüyor. Bir ürünü yapmak için saatlerce bazen günlerce uğraştığını belirten Tekin şöyle devam ediyor: “Keçe, atkısı ve çözgüsü olmayan, sıkıştırma yöntemiyle elde edilen bir kumaştır. Keçe yapımı için alkali bir ortam hazırlanmalı ilkin. Bu ortamı; yün, su ve zeytinyağlı sabunlarla hazırlıyoruz. Bu ortamı hazırladıktan sonra yünümüzü keçeleştirmek için ilk önce sıkıştırıp baskı uygulayarak ve tekme işlemiyle kumaşımızı elde ediyoruz. Bu kumaşın üzerine desenlerimizi bırakıp tekrar baskı uygulayarak desenlerin kumaşla harmanlanmasını sağlıyoruz. Ardından yıkayıp kurutmaya bırakıyoruz.”

Keçeye Türkiye’de çok fazla ilginin olmadığını belirten Tekin, yurtdışında ilginin çok daha fazla olduğunu söylüyor. Tekin, “Ama Türkiye’de de yavaş yavaş ilgi oluşmaya başladı. Çünkü doğaya dönüş başladı” diyor. Keçenin ekonomik olarak da kendisine bir katkı sağladığını aktaran Tekin, “Maddi anlamda geleneksel ve modern ürünler ekonomik getiri sağlıyor” diye ekliyor. Çalışmalarını genişletip markalaşmayı düşündüğünü ifade eden Tekin, markalaşma sürecinin de kendisine ayrıca bir katkı sunacağını düşündüğünü söylüyor.

‘Keçe bir tasarım ürünüdür’

Keçe denilince akla ilk kepenek geldiğini söyleyen Tekin, “Oysa keçe bir tasarım ürünüdür. Keçeyi daha önce kepeneklerde ve yaygılarda kullanmışlar. Fakat şu anda çağa uygun, mevsime uygun ve çok estetik ürünler elde edebiliyoruz” diyor. Elde ettiği ürünleri pamuklu kumaşlarla ve ipek kumaşlarla da karıştırıp harmanlayarak istediği ürünü elde edebildiğini söylüyor Tekin. “Örneğin şu ana kadar; yaygılar, çantalar, yelekler, çizmeler yaptık. Akla gelebilecek her şey yani bütün ürünler yapılabilir keçeyle. Hem kışlık hem yazlık yani bütün mevsimlere uygun ürünleri elde edebiliyoruz” diye kaydediyor.

Keçenin en önemli özelliğinin termos tekstil olması olduğunu söylüyor Tekin. Çok soğuk olan bir ürünü soğuk, çok sıcak olan bir ürünü de uzun süre sıcak tuttuğunu da vurguluyor. Aynı zamanda keçenin negatif enerjiyi ve radyasyonu emme özelliği olduğunu belirten Tekin, keçenin sakinleştirici özelliği olduğunu da ekliyor. Keçe sanatçısı Tekin’in, Urartu motifleri ve tarihsel yapıları işlediği ürünlerini önümüzdeki ay Toranj Sanat’ta sergilemesi bekleniyor.  

Serhat News