Serhat News’in kuruluş sürecinde yanımızda olan çalışma arkadaşımız Zafer Avnaş, yönetmenliğini üstlendiği ilk belgeselini tamamladı. Avnaş, “Ademden Beri” ismini verdiği belgeselinde, Gevaş,’ın Dövecik (Textîs) Köyü’nde yaşayanların şebeke sorununu ele alarak, 21’inci yüzyılda hâlâ iletişim hakkına erişemeyen köyün yaşadığı sorunları işledi.
Henüz lise yıllarında sanatla ilişkili olan ve müzisyenlik yapan Zafer Avnaş, 2010 yılında Elazığ Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü’nde okumaya başladı. Bu bölüme başlaması tamamen bir tesadüf olan Avnaş, müzisyenlikten kaynaklı daha çok müzik yapım programları ile ilişkiliydi. Fakat Avnaş’ın, “Öylesine yerleştim” dediği bölüm hayatında büyük değişikliklere kaynaklık etti.
Van depreminin ağır yükü
Okula başladığı dönemi, “Bölüme dair hiçbir fikrim yoktu. Teori dersleri beni korkutsa da teknik olarak beni cezp ediyordu. Mesela o güne kadar fotoğraf makinasıyla hiç alakam olmamıştı” şeklinde anlatıyor. Elazığ’da, ikinci öğretim yılına başlar başlamaz memleketi olan Van’da deprem oluyor. Depremi duyar duymaz ailesinin yanına geliyor ve süreci Bayram Oteli yıkıldığında yaşamını yitiren Gazeteci Cem Emir ile izliyor. Bu süreç Avnaş için oldukça travmatik bir süreç oluyor ve okul hayatına da yansıyor. Dördüncü sınıfa kadar kamerayla arasındaki bağı kuramıyor. Fakat bu süreçte bütün video düzenleme programlarına hâkim oluyor. Müzikle ilişkisi de üniversite yıllarının sonuna kadar sanatın ötesinde bir iş olarak devam ediyor.
İranlı yönetmenlerin düğün çekimleri
Zamanla kurgu işinde profesyonelleşen, kurgu için kendisine gelen videoları beğenmeyen Avnaş, nihayet kamerayla arasındaki bağı da geliştiriyor. Böylece video editörlük sürecini tamamlıyor. Okulu bitirdikten sonra Van’a dönen Avnaş, Van’a göç eden iki İranlı yönetmenle tanışıyor. Birlikte çalışmaya başlıyorlar. Avnaş, bu süreci sinemadaki staj süreci olarak tanımlıyor. Çünkü çalışma arkadaşları da daha önce İranlı Yönetmen Abbas Kiyarüstemi ile çalışmışlar.
“Böylesine güçlü bir ekip, ne kadar kaliteli filmler çıkarır” diye düşünürken ekonomik kaygılar bu üç arkadaşı düğün çekimlerine zorluyor ve düğün çekimleri yapmaya başlıyorlar. Nerden nereye değil mi? Onlarda tam olarak böyle düşünüyor. En nihayetinde Avusturya arkadaşlarının sığınma talebini kabul ediyor ve Avnaş yalnız kalıyor. İşine dört elle sarılan Avnaş, arkadaşlarından sonrada sayısız kez kameramanlık yapıyor ve bir o kadar da kurgu. Ayrıca çalışmalarında bulunduğu uzun metrajlı birçok çalışmada sayısız festivalde yer alıyor.
Ve ‘Ademden Beri’ Belgeseli başlıyor
Uzun bir çalışma sürecinin ardından yolu Serhat News ile kesişen Avnaş, “Ademden Beri” belgesinin çekimine orada çalıştığı süreçte karar veriyor. Belgeselin ismi ise belgeselde yer alan Sefer adlı bir gencin konuşması sırasında ortaya çıkıyor. Çünkü köy sakinleri kendi aralarında sık sık, “Adem’den Beri bu köyde şebeke yok” şeklinde espriler yapıyorlar. Avnaş, “Kamerada ve kurguda elbette iyiydim. Bu benim mesleğimdi fakat hak ihlalleri çok farklı bir alandı. Bu alanla tanışmam Serhat News’le çalışmaya başlamamdan sonra oldu. Orada haber denilen şeyin, her şeyin ötesinde hak temelini araştırmak olduğunu anladım. Belgeselde işlediğim köyü ise tesadüfen buldum. Bir arkadaşım Van’da bulunan Rüzgâr Enerji Santrallerini (RES) gözlemlemek ve kuşlara verdiği zararları tespit etmek için çalışıyordu. Benden de drone ile o alanı çekmemi istedi. Fakat köye gittiğimde, şebeke sorununu ve bundan kaynaklı daha birçok sorun yaşandığını gördüm. Böylesine bir çağda, bu büyük bir hak ihlaliydi” diyor.
Bir hak ihlalinden doğan sorunlar
Yaşanan hak ihlalini ele almak isteyen Avnaş, işten ayrıldıktan sonra belgesel çekimlerine başlıyor. Nisan ayında başladığı çekimler Haziran ayında tamamlanıyor. Belgeseli özellikle yağmurlu havalarda çekmesinin ardında ise en çok etkilendiği yönetmen Teodors Angelopolus’un çalışmaları bulunuyor. Dört kişilik bir ekiple çalışmalarını yürüten Avnaş, “Köydeki iletişimsizlikten kaynaklı eğitim ve sağlık sorunları yaşanıyordu. Ama onun da ötesinde çekimleri yaptığım sırada facia diyebileceğim bir şey oluştu. Ailesi bu köyde fakat kendisi başka köyde yaşayan evli bir genç kadın intihar etti. İntihardan önce ise ailesine ulaşmak, onlarla konuşmak istemiş, ama şebeke sorunu nedeniyle iletişim kuramamış. Bu olay beni daha da çok etkiledi” diyor.
Avnaş, “Aynı zamanda köyde yaşayan yatalak bir kadın vardı. Kızları il dışında yaşıyordu. Kadının tek isteği, onlarla diyalog kurmaktı. Fakat sağlık sorunlarından dolayı bunu yapamıyordu. Köye bir ambulans çağırmak bile oldukça büyük bir sorundu. Kendi sağlığından dahi vazgeçen bir kadın, çocuklarının nasıl olduğunu merak ediyor. Çobanlar, sürüye kurt saldırdığında, kuzular doğduğunda, telef olduklarında köye haber veremiyor. Bu ciddi bir iletişim problemi” diye yaşanan sorunları anlatıyor.
Sorunları mevsimle yansıtmak…
Belgesel ile ilgili son çalışmalarını yapan Avnaş, belgeselin gösterimleri için çekimlerde de olduğu gibi yağmurlu bir havayı bekliyor. Köy sakinlerinin yaşadığı duyguları, eksiklikleri ve kasveti yalnız belgeseliyle değil mevsimle de yansıtmak istiyor. Aynı zamanda köylüler için köy meydanında özel bir gösterimin yapılacağını söylüyor Avnaş. Bunu söylerken gülümsüyor ve şunları ekliyor Avnaş, “Belgeselini çektiğim köy zaten bir erişim problemi yaşıyor. Ben de kendi belgesellerine erişimde bir sorun yaşamamaları adına köyde bir gösterim yapma kararı aldım.”
Serhat News
