Dünya’daki okuma yazma oranlarına dikkat çekmek ve bu oranları artırmak için yürürlüğe konmuş özel bir gün olan 23 Nisan. Biz de Dünya Kitap Günü kapsamında Van’da bulunan sahaflarla konuştuk.
Ekonomik kriz, okur oranları ve değişen okur profiliyle 15 yıldır Mısır Çarşısı’ndaki yerini koruyor sahaflar. Önceleri şair, yazar, eğitimci gibi meslek grubundan olanların ziyaret ettiği mekanlar, şimdi çoğunlukla öğrencilerin yoğunluk gösterdiği göze çarpıyor. Sosyo-ekonomik durumu düşük olan öğrencilerin ikinci el üniversite hazırlık kitaplarına rağbet göstermeleri de Dünya Kitap Günü’nü yorumlama da manidar duruyor.
Şehrin göbeğinde mistik bir havası da bu çarşının. Eski bantlardan yükselen Kürtçe şarkılar ve dükkanların aralarından geçerken eski kitapların bıraktığı koku… Ekonomik kriz Van’daki sahaflara Dünya Kitap Günü’nü kutlatmıyor. Bırakın günü kutlamayı, Mısır Çarşısı’nda sahaf kültürünü yaşatan esnaflar, dükkanlarını ayakta tutmakla meşgul. Esnaflar kitap alışverişinin azalmasına rağmen sabahın erken saatlerinde dükkanları açıyor.
‘Okurların alım gücü düştü, kitaba bakıp gidiyorlar’
Son dönemlerde kâğıda yapılan zamlardan ötürü sektörde ciddi bir daralma yaşandığını söylüyor sahaf esnaflarından Mehdi Geçerli. Yeni basım kitaplarda satışların pandemiden beri azaldığını ancak ikinci kitapları da yurttaşların almakta zorlandığını ekliyor sözlerine. Hükümeti sorumlu tutuyor: “Geçen ay, kitap arkasına yazılan fiyatlar bir ay içerisinde güncellenebiliyor. Bu da müşteriyi etkiliyor. Okurların alım gücü iyice düştü ve okuma oranlarında da düşüşler yaşandı. İşlerimizde durma noktasına geldi. İyi okurlar vardı, kütüphane kuranlar vardı. Önceden beş kitap alan okurlar şu an bir kitap alabiliyor bazen onu bile alamıyor. Bazen sadece kitaplara bakıp gidiyor müşteriler. 15 yıldır bu sektördeyiz ama farklı sektörde çalışanların da sorunları, şikayetleri farklı değil. Geleceğe dair umutta kalmadı.”
‘Sahaflık ölmek üzere’
Zeki Gerçekli ise pandemiden sonra sahaflık sektöründeki yeni gelişen bir gerçekliği paylaşıyor; internet satışları. Uzun süre evlerinde kalmak zorunda kalan insanların kitapları raflardan almak yerine internetten satın almayı tercih etmeleri beraberinde tarihe dayanan bir geleneğin gidişatını da sorgulatıyor. “Sahaflık ölmek üzere” diyor Gerçekli ve şöyle devam ediyor: “Sahaflık bir kültürü temsil ediyor. Bu da gençlerin, okurların kitap alıp okumasıyla yaşatılabilir. Van’da kitap satmak cuma günü cami önünde inci satmak gibi bir şey. Uzun yıllardır bir geleneğin krizle geldiği nokta bu. Maddi durumu kötü olan yurttaşlar burada kitap alıyor ancak onlar da şimdi yokluk içinde yokluk yaşıyordur.”
(ro)
