Malên li Miksê yên ji aliyê AFAD’ê ve piştî şemitina axê 10 sal beriya niha hatibûn çêkirin, ji ber ku xwediyê avahiyan pereyê wê nedane ketine ber îcrayê. Gundiyan jî li ser vê yekê AFAD û şîrketa teşeron dane mehkemê.
Li Gundê Averîs yê bi ser navçeya Miksê ya Wanê di sala 2012’an de karesta şemitina axê çêbûbû û ji aliyê AFAD’ê ve ji bo gundiyan xaniyên yek qatî bi destê fîrmayeke taşeron hatibûn çêkirin. Piştî çêkirina xaniyan gundiyan nekarin krediyê bidin û ji ber vê ketin ber îcrayê.
Hat îdîakirin ku ev avahî ji aliyê fîrmaya taşeron ya Şaredarê Miksê Mekî Arvas ve hatine çêkirin. Piştî ku înşaata xaniyan heta astekê hate çêkirin û beyî bê temamkirin, firmayê înşaat da sekinandin. Fîrmaya taşeron ev înşaata nivço li ser belgeyên fermî wekî temamkirî da nîşandan û 42 hezar TL deynê gundiyan beyî haya wan pê hebe bi avayekî otomatîk kirine texsît. Piştî ku gundiyan nekarîne vî deynî bidin, firmayê ew dane îcrayê û pere ji hesabên wan hat birîn.
Gundiyan gilî kir
Gundiyan jî li ser van geşedanan serî li darazê dane û derheqê xwediyên fîrmayê de li Dadgeha Asliye Hiqûqê ya Miksê doz vekirin. Her wiha gundiyan tevî Wezareta Hawîrdor û Bajarvaniyê ji AFAD’ê re daxwazname şandine jibo mexdûriyeta wan ji holê bê rakirin alîkarî daxwaz kirin.
Kêmasî ji aliyê heyeta keşfê ve jî hatin tespîtkirin
Piştî vekirina dozê, koma zanyaran ya dadgehê li cihê bûyerê keşif kirine bo ku cihên nehatine çêkirin bêne temamkirin raporek amade kir û biryar hat dayîn ku ev der ji nûve bêne çêkirin. Di raporê de hate diyarkirin ku ji bo kêmasiyên hatine tespîtkirin bê razîkirin ji gundiyan re 17 hezar û 509 TL bê dayîn. Di heman raporê de hate destnîşankirin ku zemînê avahiyan ne saxleme û hate xwestin ku di navbera avahiyan dîwarê îsnadê bê çêkirin.
Gundiyan bi hinceta ku pereyê ji aliyê zanyaran ve hatiye dîyarkirin têrê nake îtîraz li raporê kirin û bi sedema ku avahiyên wan hêj nehatine qedandin û nediyar kijan daîre aydê kiye bi daxwaznameyekî serî li Wezareta Hawîrdor û Bajarvaniyê dan.
Gundiyên ku mexdûr bûne pirsgirêkên xwe ji Serhat Newsê re parve kirin.
‘Me nedizanî ev tişt dê werin serê me’
Ji niştecihên gund Abdullah Yildiz, got ku di sala 2012’an de li gundê wan ax şemitiye û karesatekî mezin derbas kirine. Wî axaftina xwe wiha domand: “Wê çaxê AFAD’ê ji me re got ku wê bo me avahiyan çêkin, lewma em çûn banqê û me îmze dan. Piştî îmzeyan ji me re gotin pêwîste em pereyê xaniyan bidin û 43 hezar TL em xistin bin deyn de. Xwendin û nivîsa me tunebu, wê demê me ne dizanî ev tişt dê werin serê me. Em dixwazin ev bar li ser milê me bê rakirin. Niha kengî ji 3 hezar TL yan zêdetir pere di hesaba me de heba banqe dest didane ser. Em hatin xapandin û nikarin vî pereyî bidin. Bila dewlet pirsgirêka me çareser bike.”
‘Em diçin cem dozger ji me re dibê we îmze daye’
Gundiyê bi navê Mirza Dalya jî behsa heman pirsgirêkan kir û got, “Mutahîtan ji mer soz dan ku wê avahiyên me bi temamî biqedînin û wisa radest bikin. Lê mixabin wisa nebû. Xanî xilas kirin û beyî kişandina qurayê ji vir çûn. Em diçin cem dozger ji me re dibê we îmze daye. Ji Enqereyê re em daxwazname dişînin, dengek ji tu kesî dernayê. Em diçin cem Walî bersiv nade me. Ev xanî niha li ser me qasî 100 hezar TL yan bûye mal. Hinek kes li vir nikarin zikê xwe têr bikin wê çewa vî pereyî bidin? Bila dewlet bo me çarekê peyda bike. Hemû ewraq di destê min de ne. Ji mer 18 hezar TL şaniden dibêjin ‘Bi vî pereyê xwedî li xaniyên xwe derkevin’ Çi ji destê min were ezê bikim. Heta ku canê min ji destê min biçe jî ez dev ji heqê xwe bernadim.”
‘Em şerpeze bûne, em mafên xwe dixwazin’
Ji şêniyên gund Feyat Çeker jî diyar kir ku xaniyên hatine çêkirin bêkêr bûne û wiha got: “Xaniyên me ne li gorî projeyê hatine çêkirin, ti malzemeyên ku di dosyayê de hatine nivîsandin nehatine bikaranîn. Jixwe malên me wêran bûne. Em projeya xwe ya yekem dixwazin, em materyalên xwe di dosyayê de dixwazin. Gundê me tev hilweşiyaye û hema bêje li ber wêranbûnê ye. Dadgeha me 8 sal in berdewam dike. Em şerpeze bûne. Em mafên xwe dixwazin. Pêwîst e hikûmet vê pirsgirêkê çareser bike û li me xwedî derkeve.”
‘Ez nizanim bavê min yê ji sedî 70 astengdar çawa îmze avêtiye’
Ji niştecihên gund Ayhan Dalya jî diyar kir ku ew nizane bavê wî Ekrem Dalya ku temenê wî 90 salî ye û ji sedî 70 astengdar e çewa li noterê îmze daye. Wî wiha dewam kir: “Hemû gundî nizanin. Difikirî ku ev xanî dê azad bin. Bi kêmanî ev tişta ku her kesî dizanibû. Di dema lêgerînê de pêşiyê endezyareke jin hat û diyar kir ku li qata ku niha xanî lê hatine çêkirin şemitîn hene û ew ne guncaw e. Pişt re peymankar, piştgirên vî karî û AFAD’ê bi hev re dest bi çêkirina xaniyan kirin. Di projeya yekem de ku min dît, tewra bilindahiya bingehê 80 santîmetre ji erdê bû, ku ne wusa bû. Ji her yekî re 5 sed metre çargoşe cih dê bihata veqetandin, ji ber vê yekê jî nekirin. Kesên xwedî maf li vir ne xwendewar in. Bi îmzeya her kesî, bavê min jî di nav de, pereyê xwe ji fîrmaya navbeynkar AFAD girt û çû û careke din neçûn vir.”
‘Di malan de bi taybetî ceyran, av û beton gelek kêmasî hene’
Dalya, anî ziman ku gundiyan gotine ku di xaniyan de kêmasî hene, lewma em îmza nakin. Piştî vê yekê gundiyan doz vekirin. Di malan de bi taybetî ceyran, av û beton gelek kêmasî hene. Heyeta ku ji bo keşfê hat pêşî bal kişand ser zirara weqfê û ji bo me hemûyan tezmînat da. Helbet di wê demê de ji ber ku veguhertina li kampusa gund dewam dikir, 12 mal neçar man koçî van xaniyan bikin. Di van niştecihan de wan tenê zivistanek dikaribû bidomînin”
‘Em dixwazin pêvajoya îcrayê bê rakirin’
Dalya anî ziman ku ji aliyê her kesî ve tê zanîn ku zivistan li Miks giran e û herî kêm 2-3 metre berf bariye û wiha got: “Ev xanî jî bi temamî di bin berfê de ne. Dema ku bihar tê, dema berf dihele, av wê ji dîwaran digihîne malê. Di 12 malên dijîn de dema ku zarokên wan ji ber rûtubetê nexweş ketin neçar man koç bikin. Ne parke, ne dolaba metbexê, ne derî, ne tiştek heye. Ev kêmasî jî ji aliyê endezyaran ve hatin diyarkirin. Tenê daxwazek gundiyan heye, yan projeya dewletê dixwazin yan jî deyn û karên îcrayê bên rakirin. Deynê her kesî ji 44 hezar TL bû sed 20 hezar TL. Her kesê ku tê cem me dibêje tu rast dibêjî lê çare nîne. Li ser vê axê gelek xanî di bin axê de man.”
‘Eger xwendin û nivîsandina me heba ev tişt nedihatin serê me”
Ji niştecihên gund Huseyîn Meke di destpêka axaftina xwe de xaniyên xwe û yên li cihên din çêkirî dan ber hev. Meke, anî ziman ku heta niha li tu derê xaniyên bi vî rengî yên şêlû nehatibûn çêkirin û wiha dewam kir: “Em mirovên feqîr in û ji me 45 hezar TL xwestin. Lê em hîn ne di wê rewşê de ne ku em rêveberiya xwe bi xwe bikin. Me ji dewletê xwest ku bi malên berê jî heman tiştî bike. Ji ber vî deynî her meh teqawidiya me ya kalbûnê tê birîn. Dema di hesabê me de 3 hezar TL kom dibe, tavilê jê tê derxistin. Em nexwendewar in, em bi tirkî nizanin û ne di wê rewşê de ne ku em vî pereyî bidin. Ger bixwazin dikarin van xaniyan hilweşînin, lê em nikarin vî pereyî bidin. Çi dibe bila bibe, ji ber ku em nexwendewar bûn, hat serê me.”
Arvas bersiv da îdîayan
Têkildarî îdiayên ku tên gotin de Mekî Arvas diyar kir ku ew ne peymankar e û ne ew aliyê ku di vê projeyê de kar kiriye. “Min tenê wekîltiya gundiyan girt û li ser navê wan şopand. Projeya xaniyan ji aliyê AFAD’ê ve hat kirin. Yê ku projeyê dişopîne û pişkan dikişîne AFAD e. Bi gotineke din, ji bijartina cihan bigire heta temamiya vî karî ji her tiştî berpirsiyar in. Me tenê di AFAD’ê de bedelên pêwîst girt û da kesên ku pêwîstiya wan bi wan hebû. Gundiyan dikaribûn tişta ku me kiriba, lê tercîh kirin ku parêzgeriyê bidin me. Di vir de têgihiştinek û mebesteke paşverû heye.”
Arvas destnîşan kir ku piştî wan li malan hin operasyon hatin kirin û wiha got: “Di beşeke pir kin a xaniyan de dîwarê ragirtinê, trafoya elektrîkê û şebekeya ava vexwarinê hat çêkirin û ji bo van karan jî taşeron hat girtin. Ger em peymankar bûna, me yê mayî karê bikira. Piraniya keda wan xaniyan ji aliyê xelkê wî gundî ve dihat kirin. Em çûn li ser navê gundiyan pere ji AFAD’ê girtin û radestî wan kirin. Me di vî karî de nekarîn qezenc bikin. Me tenê li ser vê yekê şopand. Di her rewşê de, tu pargîdaniyek peymankar nikaribû têkeve vî karî ji ber ku li vir; Di navbera bihaya rûniştina AFAD’ê ya li Wanê û rûniştina AFAD’ê ya li Bahçesarayê de ti cudahî tunebû. Lê ji ber çûnûhatin û şert û mercên zehmet ên cihan kes vê yekê nake. Ger ew karekî bi fêde bûya, peymankar wê ji me re nehiştin. Piştî 5 salan doz hat vekirin. Yê ku qura dikişîne noter e, ne karê min e. Rêveberî di vî warî de rayedar e û li şûna gundiyan wekîl tayîn dike. Yanî doza ku hatî vekirin jî diviyabû doza noteran bûya jî bi navê min derbas bû. Dema ku ez ê bibim namzetê şaredariyê, rewşek pir nediyar e ku ev doz bê vekirin. Di vê pêvajoyê de min tenê wek nûner li AFAD’ê xebat û danûstandinên gundiyan şopand.”
Serhat News
Video: Dildar Guler
Montaj: Zelal Sahidenur Sari
(lg)
