Van’da kurulan İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği Türkiye’ye çeşitli nedenlerden ötürü göç etmek zorunda kalan mülteciler için alışılmışın dışında bir ağ kurmuş: “Şu an mülteci engellilere toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimleri yapıyoruz. İhtiyaç sahibi yerel ve mülteci ayırmadan insan odaklı çalışıyoruz. Mülteciler çocuklarını da derneğe getiriyorlar. Ve çocuklar bütün programların içindeler.”
Van’da kurulan İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği (VİED), hayata geçirdiği ‘Mülteci Engelli Danışmanlık, Eğitim ve Farkındalık Projesi’ kapsamında, kentte bulunan engelli ve kadın mültecilere hukuki destek, çeşitli kurslar ile Türkçe dil eğitimi veriyor. 2007’de kurulan derneğin temsilcisi Filiz Yörükoğlu, derneğin kuruluşunun işitme engelli çocukların annelerinin ve işitme engelli bireylerin bir araya gelmesiyle gerçekleştiğini söylüyor. Derneği kurduktan sonra hak ihlali yaşayan, ayrımcılığa uğrayan, ötekileştirilen engelli bireyleri fark ettiklerini söyleyerek okulda, iş hayatında, evde, özellikle engelli kadınların ve kız çocuklarının; şiddete, istismara, aile içi şiddete çok fazla maruz kaldıklarını belirtiyor. Dışarıdaki hayatın engelli bireyler için dizayn edilmediğini ve sorunların bu noktada başladığını da vurguluyor ve devamında dernek olarak Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM)’den kurumsal kapasite gelişimi için bir eğitim aldıklarını ve daha sonra işitme engelli bireylerin; eğitim, sağlık istihdam gibi haklara ulaşamadıkları için hak temelli mücadele vermeye başladıklarını söylüyor.
‘Sosyal uyumu gerçekleştirmek için çalışmalar yapıyoruz’
Yörükoğlu, “Biz engelli bireylerin çok yönlü güçlenmesi için mücadele ederiz. Hedef kitlenin ihtiyaçları belirliyor çalışma sistemimizi. Bu sene de mültecilerle çalışmaya başladık. 2021 yılı Kasım ayında ‘Mülteci Engelli Danışmanlık, Eğitim ve Farkındalık Projesi’ kapsamında başladı çalışmamız ama acı olan şey Van’da bizden başka kimsenin bu alanda çalışmaması” diyor.
İnsan Kaynakları Geliştirme Vakfı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Van biriminin yönlendirmesiyle gelen engelli mültecilere gönüllü destek verdiklerini ifade eden Yörükoğlu, projeden önce sadece cihaz ve medikal desteği ya da eğitimle alakalı yönlendirmeler yaptıklarını söylüyor. Proje kapsamında aldıkları destekle profesyonel çalışmaya başladıklarını aktararak, “Aynı zamanda yerelden de engelli bireylerimiz var yani sosyal uyumu gerçekleştirmek için böyle bir çalışma da yapıyoruz,” bilgilerini paylaşıyor.
‘Hukuki haklarını anlatıp ücretsiz destek veriyoruz’
Çalışmalarını sosyal medya hesaplarından Farsça da anlatan dernek, mültecilere hem sosyal medyadan ulaşıyor hem de kurumlardan yönlendirmeler oluyor. Aynı zamanda on beş günde bir imzaya giden mülteciler, dernekle ilgili haberdar ediyorlar birbirlerini. Mültecilere, haftada üç gün hukuki haklarını anlatıp ücretsiz hukuk desteği verdiklerini söyleyen Yörükoğlu, zorlu bir yoldan geldikleri için psikolojik desteğe ihtiyaçları olduğunu fakat dernek olarak psikolojik destek vermediklerini bu noktada diğer kurumlara yönlendirme yaptıklarını söylüyor.
Mülteciler için çeşitli kurslar düzenleniyor
Düzenledikleri kurslarla ilgili bilgi vermeye devam eden Yörükoğlu, “A1-A2 Türkçe kurslarımız var. Mülteciler sabah 9:00’da kapılarından alınıyorlar 14:30’da evlerine bırakılıyorlar. Öğlen yemeği veriyoruz. Perşembe ve cuma günleri de galoş kursu var. Galoş devam ediyor şimdi sabun kursuna geçtiler. Yani ara ara dönüşümlü meslek edindirme kursları düzenliyoruz. Şu an mülteci engellilere toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimleri yapıyoruz” diyor.
“Şimdiye kadar verdiğimiz kurslarda yüzü aşkın kursiyerimiz oldu” diyerek sözlerine şöyle devam ediyor: “Her gelenin kaydı alınır, hikayesi dinlenir. Kayıtlar mutlaka saklanır. Derneğe gönüllülerden gelen bir kıyafet desteği var. Her gelen o destekten faydalanır. Şimdiye kadar bize ulaşan yerel ve mülteci 700 kişiyi aştı Kasım’dan bu yana. İhtiyaç sahibi yerel ve mülteci ayırmadan insan odaklı çalışıyoruz. Mülteciler çocuklarını da derneğe getiriyorlar. Ve çocuklar bütün programların içindeler.”
‘Arkadaşlarımın yönlendirmesiyle derneğe geldim’
Amide Kuşki, 8 yıl önce çocuğuyla beraber İran’dan Van’a gelmiş. Zorlu bir yol sürecinden sonra Van’a geldiğini aktarıyor. Çocuğu hasta olduğu için uzun bir süre evden çıkmadığını ifade ediyor. Türkçe bilmiyor ve evden hiç çıkmadığı için dil öğrenme ihtiyacı da hissetmediğini belirtiyor. Farklı ihtiyaçların gelişmesiyle iletişimle ilgili sorunlar yaşayan Kuşki, “Arkadaşlarımın yönlendirmesiyle derneğe geldim. Dernekteki kurslara yaklaşık bir buçuk aydır katılıyorum. İlk defa Türkçe öğrenmek için bir çabam var ve bu kursa katılıyorum. Çocuğuyla yalnız yaşıyorum. Çocuğumu evde yalnız bırakamadığım için dışarıya çıkamıyordum. Ama derneğin şöyle bir avantajı var, çocuklarımızı da getirebiliyoruz. Kursa gelirken bizi evden araçla alıyorlar böylece çocuğum yorulmamış oluyor ve rahat bir şekilde geliyoruz” diyor.
Kuşki, kurs eğitmeni ve dernekte çalışan personelin kendilerine yaklaşımının çok iyi olduğunu ve kursa katıldığı için mutlu olduğunu belirtiyor.
(ro)
