Putin’e karşı ayaklanan ‘Wagner’ nedir?

Kurucusu ve lideri Prigojin Rusya‘da ‘silahlı isyan’ suçlamasıyla karşı karşıya kalan Rus paralı asker grubu Wagner, başta Ukrayna olmak üzere pek çok ülkede faaliyet gösteriyor.

Rusya’da hakkında ‘silahlı isyan’ iddiasıyla soruşturma başlatılan Yevgeniy Prigojin, Wagner paralı asker grubunu nasıl ve ne zaman kurduğunu 26 Eylül 2022 tarihinde yaptığı bir açıklamayla anlattı. Prigojin, konuya ilişkin kendisine ait ‘Concord‘ şirketinden yapılan açıklamada, Wagner’i Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde devam eden çatışmalar nedeniyle 1 Mayıs 2014 tarihinde kurduğunu açıkladı.

Ukrayna’daki savaşa katılan savaşçılarının yüzde 80’ini mahkumların oluşturduğu tahmin edilen Wagner’in kurucusu da 1990 yılı itibariyle aralarında ‘hırsızlık’ ve ‘dolandırıcılık’ olmak üzere bir dizi suçtan toplam 9 yıl hapiste kalmıştı.

Peki, Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken Rusya’nın Rostov kentine girerek ‘Moskova’ya ilerlemeye’ hazırlandığını açıklayan Wagner nedir? Ukrayna’da ve dünyanın farklı ülke ve bölgelerinde hangi faaliyetlerde bulunuyor?

Wagner’in ilk operasyonu Kırım’daydı

Prigojin’in Eylül 2022 tarihli açıklamasında da belirttiği üzere, Wagner paralı asker grubu Suriye’nin yanı sıra Arap ülkelerinde, Afrika’da ve Latin Amerika’da da faaliyet gösteriyor.

Öte yandan, BBC’nin aktardığına göre, İngiltere’nin King’s College London okulundan çatışma ve güvenlik uzmanı Prof. Tracey German, “Wagner’in ilk operasyonu 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesine yardımcı olmaktı” bilgisini paylaştı.

İddiaya göre, Wagner, Rusya Ukrayna’yı işgal etmeden haftalar önce ‘yanıltma operasyonları’ gerçekleştirerek işgal için Kremlin’in kullanabileceği ‘bir bahane’ sunmuştu.

Wagner için savaşan 5 bin mahkuma af

İngiltere Savunma Bakanlığı’nın Ocak 2023 tarihli açıklamasına göre, Wagner paralı asker grubunun Ukrayna’da yaklaşık 50 bin savaşçısının olduğu tahmin ediliyor. 

Rusya’nın savaşmak üzere asker bulmaya zorlanmasıyla birlikte hapishanelerdeki pek çok hükümlü de serbest bırakılarak Wagner saflarında Ukrayna’da savaşmaya başladı. 

Prigojin, 25 Mart 2023’te bir açıklama yaparak, Ukrayna savaşına katılan 5 binden fazla mahkumun sözleşmelerini tamamlamasının ardından serbest bırakıldığını açıkladı. ‘Wagner için hizmet ettikten sonra serbest bırakılan kişilerin yeniden suça bulaşma oranının yüzde 0,31 ile diğerlerine oranla 10-20 kat daha düşük olduğunu’ da iddia etti.

ABD: Wagner savaşçılarının yüzde 80’i mahkum

ABD Ulusal Güvenlik Konseyi, 2023 yılının başında yaptığı bir açıklamada Wagner’in Ukrayna’daki savaşçılarının yaklaşık yüzde 80’inin hapishanelerde alındığını söyledi. 

Buna göre, paralı askerler Rusya’da yasak olsa da Wagner paralı asker grubu, 2022 yılında bir şirket olarak kayıtlarını yaptırmış ve St. Petersburg kentinde yeni bir merkez ofisi açmıştı.

İngiltere’nin Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden Dr. Samuel Ramani’ye göre, Wagner Rus şehirlerinde açıktan açığa asker topluyor, billboardlarda reklam yapıyor ve Rus medyasında ‘yurtsever’ bir örgüt olarak nitelendiriliyordu.

Hangi ülke ve bölgelerde faaliyet gösteriyor  

BBC’nin aktardığına göre, Wagner grubu, 2015 yılından bu yana Suriye’de Devlet Başkanı Beşar Esad hükümeti yanlısı güçlere destek veriyor ve petrol sahalarını koruyor. Libya’da Halife Hafter yanlısı güçlere destek veren Wagner, elmas madenlerini korumak üzere Orta Afrika Cumhuriyeti tarafından da ülkeye davet edilmişti.

Nisandan bu yana ordu ve paramiliter güçlerin çatışmaya devam ettiği Sudan’da da Wagner savaşçılarının ülkedeki altın madenlerini koruduğu düşünülüyor. Mali hükümeti de ülkedeki ‘militan İslamcı gruplara’ karşı Wagner’i kullanıyor.

Wagner şefi ve Rusya Savunma Bakanı Ukrayna’da karşı karşıya 

24 Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşında Rusya saflarına savaşan Wagner grubunun kurucusu ve lideri Yevgeniy Prigojin, savaş sırasında Rusya Savunma Bakanlığı’na ve Bakan Sergey Şoygu’ya bir dizi suçlama yöneltti.

Ukrayna’nın Bahmut kentindeki kuşatma sırasında art arda yaptığı açıklamalarla kendilerine yeterince mühimmat gönderilmediğini iddia eden Prigojin, 31 Mayıs 2023 tarihinde de bir açıklama yaparak, bakanlık yetkilileri hakkında soruşturma talep etti.

Prigojin, o dönemde yaptığı açıklamada, “Bugün, Savunma Bakanlığı’nın bir dizi üst düzey yetkilisinin özel askeri operasyona hazırlık sürecinde ve operasyon sırasında suç işleyip işlemediğinin kontrol edilmesi talebiyle Rusya Federasyonu Başsavcılığı’nın Soruşturma Komitesi’ne mektuplar gönderdim” ifadelerini kullandı.

‘Rusya ordusu, Wagner savaşçılarına mayınlı tuzak’

Bahmut’u ele geçirdikten sonra şehri Rusya ordusuna devretmek için çalışmalar sürerken bir açıklama daha yapan Prigojin, 3 Haziran’da Rusya güçlerini Bahmut kentine çeşitli patlayıcılar yerleştirerek ‘adamlarını patlatmaya çalışmak’ ile suçladı. Prigojin, “Bu patlayıcıları düşmanı uzak tutmak için oraya yerleştirmeye gerek yoktu çünkü burası arka bir bölgeydi. Dolayısıyla bunların Wagner’in ilerleyen birimlerine isabet etmesinin amaçlandığı varsayımında bulunabiliriz” açıklamasını yaptı.

Prigojin, son olarak 23 Haziran’da bir açıklama yaparak, Rusya Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı yetkililerinin Rusya’nın Ukrayna’da verdiği kayıplar ve karşı karşıya kaldığı aksilikler konusunda Devlet Başkanı Vladimir Putin’e ve Rusya halkına yalan söylediğini iddia etti. (Duvar)

Serhat News