Van Gölü kıyısında bulunan ve gölde yaşayan yüzlerce canlıya ev sahipliği yapan sazlıklar kim tarafından yapıldığı belli olmayan şekilde tahrip edildi. İmara açılan ve üzerine moloz dökülerek yeni yapılan sahil yoluyla da ikiye ayrılan alanda Van Barosu Çevre Komisyonu incelemelerde bulundu. Komisyon, Van Büyükşehir Belediyesi’ne konuyla ilgili bilgi almak için başvuruda bulundu.
Tüm dünyayı etkisi altına iklim krizi Van Gölü Havzası’nı da olumsuz etkiledi. Van Gölü havzasında bulunan göllerin kuruması, yağışlardaki azalma, tarımsal üretimde yaşanan verimsizlikle baş gösteren iklim krizi, Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü’nün çekilmesiyle de şiddetini arttırdı. Van Gölü’nde yaşanan çekilme ve yağışların düşmesiyle birlikte havzada yaşayan canlı popülasyonu ve ekolojik alanlar bu durumdan olumsuz etkilendi. Suyun çekilmesiyle kara parçasına dönüşen ve gölle bağlantısı kesilen sazlıklar, canlıların yaşayamadığı yerlere dönüşünce tahrip edilmeye başlandı.
Van Gölü kıyılarının imara açılması ve sazlıkların kurak alanlara dönüşmesi fırsat bilinerek, öncelikle sazlıklar kesildi, ardından üzerine moloz döküldü ve yeni yapılan sahil yoluyla da ikiye ayrıldı. Sahil yoluyla birlikte gölle bağlantısı kesilen sazlıklardaki tahribatı yerinde inceleyen Van Barosu Çevre Komisyonu, Van Büyükşehir Belediyesi’ne başvuru yaparak konuyla ilgili bilgilendirme talep etti.
Aynı alanda incelemelerde bulunan Van Çev-Der Başkanı Ali Kalçık, tahribatın geri dönülmez sonuçlar doğurabileceğini aktarırken, Gülbahar Doğan ise konunun ülke gündemine taşınması gerektiğine vurgu yapıyor.
‘Sahil yolu, sazlıkları ikiye bölmüş’
Van Barosu Çevre Komisyonu üyesi Avukat Gülbahar Doğan, “Bahsedilen yer, Van Kale’sinin eteklerinde, sahil yolunun geçtiği bir alan. Orada şöyle bir gözlemimiz oldu; sahil yolu çok geniş yapılmış. O yolun yapılması belki elzem olabilir, ama bunu yaparken STK’lerin görüşleri alınabilirdi. Orası sulak bir alan, bir yol yapılması gerekli ise şayet en azından oraya minimum zararla nasıl yol yapılır diye bir çalışma yapmak gerekirdi. Belli ki yapılmamış” diyor.
Sahil yolunun sazlıkların ortasından geçerek ikiye böldüğünü ifade eden Doğan, “Aynı zamanda çok fazla moloz yığını var. Sanırım biraz doldurulmuş oralar. Bir başka yerden o sahil yolu geçirilebilirdi. Sazlıkların içerisinden geçirmeye hiç gerek yoktu. Zaten çok az kalmış olan sazlıkların bir kısmının arasından yol geçirilmiş, bir kısım ise toprakla doldurulmuş” diyor. Yolun sazlıkları ikiye bölmesinden kaynaklı iki sazlık arasında su bağlantısı olmadığını belirten Doğan, “Sazlıkların arasında bir su akışı olup devamlılığının sağlanması gerekiyor. O kaynaklar beslenmezse nasıl sürdürülebilir olacak o sazlıklar? Gerçekten çok tahribat var. Yer yer de sazlıkların kesildiği görülüyor” diye kaydediyor.
‘Bazı sazlık alanlar artık yok’
Doğan, sazlıklarla ilgili bütün STK ‘lerin, meslek odalarının, kamu kurum ve kuruluşlarının, akademisyenlerin sürece dâhil olup konuyu ülke gündemine taşımaları gerektiğini söylüyor. “Bazı sazlık alanlar artık yok” diyen Doğan, var olan kısmı nasıl koruyabilecekleri üzerine çalışma yapacaklarını söylüyor. Var olan sahil yolunun kaldırılmasının mümkün olmadığını, ama diğer yolun kaldırılması için dava açacaklarını ifade ediyor Doğan. “Öncelikli olarak lüzumsuz şeylerin kaldırılması eğer mümkün olmuyorsa o sazlıkların korunması için su akışının sağlanması mı olur, başka bir şey mi olur teknik destek almak gerekiyor. Büyükşehir Belediyesi’nden, beraber gidip tespit yapma talebimiz oldu. Henüz yanıt alamadık. Nasıl korunacağını tespit edip davaya da yansıtıp bununla alakalı bir kamuoyu da oluşturmak istiyoruz” diyor Doğan.
Doğan, çok geç kalındığını sazlıkların büyük ölçüde tahrip edildiğini ifade ederek, bu aşamada da bırakılmaması gerektiğini vurguluyor. “Ne kadar kurtarılabilirse kurtarmak lazım” diyen Doğan, aynı zamanda diğer sazlıkları korumak için çalışmalar başlatacaklarını söylüyor.
‘Sazlıkların değeri bilinmiyor’
Van Çev-Der Başkanı Ali Kalçık da, Van’ın en temel iki özelliklerinden birinin Van Gölü bir diğerinin ise sazlıklar olduğunu söylüyor. Kalçık, Van Gölü Havzası’nda bulunan sazlıkların Türkiye’deki sazlık alanların beşte birini oluşturduğunu belirtiyor. Bu sazlıkların değerinin bilinmediğini söyleyen Kalçık, “Hiç hayatında altının veya elmasın ne olduğunu bilmeyen bir insan onu bulduğu zaman değersiz bir şey deyip atar, sazlıklar da öyledir. Sazlıkların değerini bilmeyen de önemsiz sayar” diyerek sazlıkların önemini vurguluyor.
‘Sazlıklar biyolojik arıtmalardır’
Sazlıkların ileri biyolojik arıtmalar olduğunu söyleyen Kalçık, “Yetkili biri olsaydım bulunduğum coğrafyada cep sazlıklar yaratırdım. Suni sazlıklar yaratırdım” diyor. Sazlıkların suyu süzüp, filtre ettiğini ifade ediyor Kalçık. Sazlıkların bir diğer özelliğinin ise birçok canlının yaşam, üreme ve barınma alanı olduğunu belirtiyor. Sazlıkların aynı zamanda oksijen ürettiğini söyleyen Kalçık, “Biz, milyarlarca dolar harcasak bile oksijen üretemeyiz. Bu sazlıklar, ormanların olmadığı yerde ormanlardan kat be kat daha fazla oksijen üretiyor. Toplumun yüzde 90’ı sazlıkların oksijen üretebildiğini bilmiyor. Aynı zamanda yöneticiler ve idareciler de bilmiyor” diye vurguluyor.
‘Sazlıklar vahşi bir şekilde tahrip ediliyor’
Kalçık, “Bugünkü oligarşik bürokratlar, kayyımlar, bu ülkenin, bu coğrafyanın değerini bilmediklerinden dolayı vahşi bir şekilde, ilkel bir şekilde bu sazlıkları tahrip ediyorlar” diyor. Kalçık, sazlıklara; dolgu, yol yapıldığını, imara ve tarıma açıldığını ve böylece tahrip edildiğini söylüyor. Aynı zamanda Van’dan Tatvan’a kadar, Erciş’e kadar bütün sazlıklara ya dolgu yapılarak ya tarıma ve imara açılarak ya da yol yapılarak sazlıkların yok edildiğini ifade ediyor.
Kaçlık, son olarak, “Doğanın bize bahşettiği bu eşsiz sazlıklara sahip çıkmamız gerekiyor. Yetkililer, sorumlular, kanun koyucuların hassas olması gerekiyor. Yarın çok geç olabilir” diyor.
Serhat News
