Van’da YJA-Star’lı Menfiyat Elçiçek (Axin Seydo) ile HPG’li Azad Satılmış’ın cenazelerinin karton kutu içerisinde ailelerine gönderilmesi protesto edilerek, “Türkiye’de toplumsal barışın tesis edilmesi, yas ve ölüye saygı hakkının tanınması amacıyla bu bağlamda acil tedbirler alınmalıdır” dedi.
Hakkari kırsalında bulunan Kato Marinos bölgesinde 14 Eylül 2018’de çıkan çatışmada yaşamını yitiren YJA-Star’lı Menfiyat Elçiçek (Axin Seydo) ile HPG’li Azad Satılmış’ın (Azad Zagros) cenazeler, yıllar sonra bir karton kutu içerisinde ailelerine teslim edilmişti. Cenazelerin karton kutu içerisinde teslim edilmesi Van’da kınandı. Mebya-Der öncülüğünde Menya-Der önünde yapılan açıklamaya, HEDEP, HEDEP Van Milletvekili Gülderen Varlı, DBP, TJA, Tuhay-Der, Medya ve Hukuk Derneği, KESK Van Şubeler Platformu, İHD Van Şubesi, Çev-Der, Arsisa, Barış Anneleri, Şanowan ve Serhat Göç Der üyeleri katıldı. Açıklamayı kurumlar adına Mebya-Der Eşbaşkanı Hanım Kaya okudu. İnsanların diğer canlılardan farkına dikkat çeken Kaya, bu farkında ölülerini bir merasimle ve saygı göstererek gömmeleri olduğunu söyledi.
‘Ölünün defnedileceği yere karar verme hakkı yakınlarındadır’
Herkesin cenazelerini geleneklerine ve örf adetlerine uygun olarak, onurlu bir şekilde gömme hakkına sahip olduğuna vurgu yapan Kaya, akrabası olan veya kendisine çok yakın olan bir kişiyi defnetme, ölüyü anma ve hatıra sembolü olan bir mezara sahip olma hakkı olduğunu belirtti. Bu hakkın kanunla yazılı olarak düzenlenmeyi bile gerektirmeyecek kadar doğal olduğunu aktaran Kaya, “Medeni Hukuk ve ilgili mevzuat gereği; kişinin defnedileceğe yere ilişkin bir irade beyanı yoksa ve varsayılan iradesi de tespit edilemiyorsa, bu durumda defnedileceği yere karar verme hakkı ve yetkisi yakınlarınındır. Ancak Türkiye’de dönem dönem bu hak saldırıya uğramakta ve saldırganlar herhangi bir cezai yaptırıma maruz bırakılmadığından bu suç tekrar etmektedir” dedi.
‘Cenazelere ulaşılsa da hukuk dışı şekilde ailelere verilmemektedir’
7 Eylül 2015’te Cizre’de atılan havan topu ile katledilen 10 yaşındaki Cemile Çağırga’nın ve devamında yaşanan hak ihlallerine dikkat çeken Kaya o süreci şu sözlerle anımsattı:
“Cemile Çağırga 8 gün dondurucuda bekletildikten sonra defnedilebilmiştir. 3 Ekim 2015’te Şırnak’ta yaralı bedeni, bir zırhlı araç arkasından sürüklenen Hacı Lokman Birlik’in cenazesine yönelik saldırı hakkında aradan geçen 8 yıla rağmen bir soruşturma yürütülmemiştir. 19 Aralık 2015’te Şırnak’ın Silopi ilçesinde Taybet İnan anne sokak ortasında öldürülmüş ve cenazesi 7 gün sonra sokaktan alınıp defnedilebilmiştir. 14 Eylül 2017’de, Ankara’da Aysel Tuğluk’un annesi Hatun Tuğluk’un cenazesine saldırı olmuş, cenaze mezarlıktan çıkarılarak başka bir yerde defnedilebilmiştir.
Cezaevinde yaşamını yitiren hasta tutuklu Şakir Turan’ın ailesi ve yakınlarının cenazelerini inançlarına uygun bir şekilde gömmelerine izin verilmeyip cenaze merasimine saldırılmıştır. Yaşamını yitiren gazeteci Necmettin Salaz’ın cenaze merasimine yoldaşlarının katılımı engellenmiştir. 2023 yılında Uğur Kaymaz’ın mezarı 3. defa tahrip edilmiştir. Bugüne kadar onlarca yerde bunlara benzer saldırılar olmuştur. Birçok yerde Kürt halkının mezarlıklarına saldırılar yapılmaya devam etmekte ve bu saldırıları yapanlara yönelik herhangi bir yaptırım uygulanmamaktadır. Yaşamını yitiren insanların cenazelerine ulaşılamamakta, cenazelere ulaşılsa bile cenazeler ailelerine hukuk dışı bir şekilde ailelerine verilmemektedir.”
‘Ölüye, cenazeye, yas’a saygısızlık yoğunlaşmıştır’
Kaya, MEBYA-DER ve belediyelerden edinilen bilgilere göre 2016’dan bu yana çatışmalar ve çatışmalardan sonraki süreçte ölüye, cenazeye, mezarlıklara, yas’a saygısızlık vakaları yoğunlaştığının altını çizdi.
Tarihte de her türlü savaşta dahi tarafların cenazelere saygısızlık olmaması için savaşlara ara verdiğine değinen Kaya, “Herkes dini, sosyal ve kültürel vecibelerine uygun defnedilmiştir. 21. Yüzyılda aksinin yapılması hak, hukuk ve adaletle izah edilemez. Türkiye’de toplumsal barışın tesis edilmesi, yas ve ölüye saygı hakkının tanınması amacıyla bu bağlamda acil tedbirler alınmalıdır. Bu bağlamdaki hukuksuzluklara karşı bölgesel, ulusal ve uluslararası tüm insan hakları kuruluşlarını bu haksızlığa karşı duyarlı olmaya davet ediyoruz” diye seslendi.
Serhat News
1
