Anayasa Mahkemesi (AYM), daha önce iki kez iptal ettiği ancak 8. Yargı Paketi ile yeniden düzenlenen “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme” maddesini bir kez daha iptal etti. Bu madde, Bahçesaray Belediyesi’ne kayyum atanmasında gerekçe olarak gösterilmişti.

Bahçesaray Belediye Eşbaşkanlığı’na seçilen Ayvaz Hazır, “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme” suçlamasıyla 3 yıl 11 ay hapis cezasına çarptırılmış, ertesi gün belediyeye kayyum atanmıştı. AYM, bu gerekçeyi “keyfi uygulamaları önleyecek nitelikte belirli ve öngörülebilir olmadığı” gerekçesiyle anayasa aykırı buldu ve iptal etti.

İlk iptal kararı 2023’te Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Ancak 16 Şubat 2024’te AKP tarafından 8. Yargı Paketi’ne eklenen düzenleme, aynı yıl içinde AKP-MHP oylarıyla kabul edildi. AYM, 9 Ocak 2025’te bu düzenlemeyi bir kez daha iptal ederek Meclis’e 6 ay süre verdi.

Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) üyesi Ali Arslan, düzenlemenin anayasal haklarla çeliştiğini belirterek şunları söyledi:

•Belirsizlik ve Keyfilik: Yasa, kanunilik ilkesine aykırı şekilde belirsiz ifadeler içeriyor.

•Demokratik Siyaseti Engelleme: Özellikle toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı gibi anayasal hakları işlevsiz hale getiriyor.

•Uluslararası Sözleşmelere Aykırılık: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “kanunsuz suç ve ceza olmaz” ilkesini ihlal ediyor.

Bu düzenleme yalnızca belediyelere kayyum atanmasında değil, bireysel özgürlüklerin sınırlandırılmasında da kullanılıyor. Örneğin, yüzde 93 engelli olan hasta mahkûm Abdulalim Kaya ve 2,5 yaşındaki çocuğuyla tutuklu bulunan Nezan Gözen gibi pek çok kişi aynı gerekçeyle cezaevinde. Arslan, kayyum atamalarının halkın demokratik iradesine müdahale anlamına geldiğini belirterek şunları söyledi:

“DEM Parti’nin il ve ilçe belediyelerine kayyum atandıktan sonra başlayan tepki eylemleri anayasal bir hak. Ancak bu tür düzenlemeler, demokratik tepkileri suç haline getirerek halkın iradesini hedef alıyor.”

Venedik Komisyonu ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, bu maddenin keyfi kullanıldığını ve uluslararası hukuk ilkelerine aykırı olduğunu daha önce de vurgulamıştı. AYM’nin ikinci iptali, hukuk devletine dair önemli bir uyarı niteliği taşırken, düzenlemenin halen uygulanması, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğini ortaya koyuyor. AYM kararlarının tam anlamıyla uygulanması ve demokratik hakların korunması, hukuk devleti olmanın temel gereklerinden biri olarak ön plana çıkıyor.

Serhat News