Van’ın Çatak ilçesinde yaklaşık 3 bin 200 yıl öncesine ait olduğu değerlendirilen nekropol (mezarlık) alanda yürütülen kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan iskeletlerden 30’unun kafatasında ameliyat izine rastlandı.
Van‘ın Çatak ilçesindeki nekropol (mezarlık) alanda yürütülen kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan 400 iskeletten 30’unun kafatasında beyin ameliyatı izleri tespit edildi. İlçeye 34 kilometre uzaklıktaki Uzuntekne Mahallesi İçimli mezrası Kaniya Bekan mevkisinde 2 yıl önce yürütülen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen ve 3 bin 200 yıl öncesine ait olduğu değerlendirilen nekropol alandaki kazı çalışmaları devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ve Van Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Arkeoloji Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Gulan Ayaz’ın bilimsel danışmanlığında yürütülen çalışmalarda akademisyenler yer alıyor.
Kültür Varlıkları, Müzeler Genel Müdürlüğü ve Van Büyükşehir Belediyesinin de desteğiyle “Kaniya Bekan Nekropolü” olarak adlandırılan alanda kazı yapan akademisyenler, duvarları taşlarla örülmüş 3 oda ve 4 örme mezar tespit etti. Bu mezarlarda bulunan yaklaşık 400 insan iskeletinden 30’unda, beyin ameliyatı (trepanasyon) izine rastlandı.
‘7 mezar açtık’
Ayaz, AA muhabirine, kent merkezi ile Gevaş, Bahçesaray, Çatak ilçelerinde 2021 yılından bu yana yüzey araştırmaları yaptıklarını söyledi. Demir Çağ’ın ölü gömme geleneklerini yansıtan 7 mezar açtıklarını kaydeden Ayaz, şunları kaydetti:
“Mezarların 3’ü dromoslu oda, 4’ü de örme mezar şeklinde. Çok sayıda gömünün olduğunu, ölüye çanak veya çömlek içinde yemek bırakıldığını, süs eşyalarıyla gömüldüklerini tespit ettik. Mezarlarda aynı zamanda insan iskeletleriyle karışmış köpek gömüsü gördük. Mezar girişlerinde küçükbaş hayvan iskeletlerine rastlamamız akla adak sunma geleneğini getiriyor. Alandaki çalışmalarımız devam edecek.”
‘Antropolojik açıdan önemli bulgular elde ettik’
Van YYÜ Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Yılmaz da 3 yıldır devam eden çalışmalarda antropolojik açıdan önemli bulgular elde ettiklerini anlattı. Nekropolde tespit ettikleri 7 mezarda yaptıkları araştırmada, ameliyat edilmiş yaklaşık 30 kafatası bulduklarını aktaran Yılmaz, şu bilgileri verdi:
“Antik çağlarda kafatası ameliyatlarında oluk açma, kesme, delme ve kazıma yöntemleri kullanılıyordu. Bu nekropolde 4 tekniğin de kullanıldığını tespit ettik. Bizim için çok önemli. Bölgede beyinle ilgili nörolojik bir hastalık ya da salgın yaşanmış olabilir. Bireyler 4 yöntemle ameliyat edilmiş. Ameliyat olanların yüzde 60’ı iyileşmiş. Bu da ameliyatların çok başarılı yapıldığını gösteriyor. Türkiye’de bu kadar çok kafatası ameliyatının yapıldığı tek yerin Kaniya Bekan Nekropolü olduğunu söyleyebiliriz. Hastalara gerekli önem verilmiş. Ameliyatların genelde kafatasının sağında, solunda ve ensede yapıldığını gördük.”
Mezarlardan çıkarılan kemiklerin laboratuvar ortamında detaylıca inceleneceğini bildiren Yılmaz, “Antropolojik analizler yapılacak. Yaş ve cinsiyetleri belirlenecek. Daha sonra kemiklere bulaşmış hastalıklarla ilgili çalışma yürüteceğiz. Ağız ve dişleri inceleyerek bireylerin nasıl beslendiğini ortaya çıkartacağız. Bebeklik ve çocuk döneminde geçirdikleri hastalıklarla ilgili çalışmalarımız olacak. Birçok bilgiye ulaşmayı hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.
Serhat News
