Van’da ‘Butik Sokaklar’ olarak bilinen sokaklarda yer alan kafe esnafı, artan maliyetler nedeniyle kepenk kapatma noktasına geldi.
Van’ın İpekyolu ilçesinde, İpekyolu Belediyesi’nin ‘Butik Sokaklar’ projesi kapsamında pek çok kafe açıldı. Bu sokaklarda ağırlıkla kafeler yer alıyor. Yerli halkın ve turistlerin uğrak noktalarından olan bu sokaklarda faaliyet gösteren kafeler ise ekonomik kriz dolayısıyla zor durumda. Duvar’dan Kadir Cesur, bu kültürel sokaklarda çalışan esnaflarla görüştü.
Esnaf, artan maliyetler karşısında kiralarını bile ödemekte zorluk yaşadıklarını belirterek, önümüzdeki dönemde dükkanların ayakta kalmasının zor olduğunu söyledi.
‘Butik Sokaklar’ projesi kapsamında 2017 yılından bu yana Kültür Sokak’ta kafe işletmeciliği yapan Melek Sever, kafeye gitmenin artık lüks haline geldiğini söyledi. Sever, “Şu anda bir çaya 7 TL-10 TL veremiyor insanlar. Bu da kafelerde işlerinin kötü gitmesine sebep oluyor. Müşteri olmayınca kafeler masraflarını çıkaramıyor. Hatta çalışanlarının maaşlarını bile ödeyemeyecek noktaya geliyor” dedi.
‘Bazen akşama kadar 10 bardak çay satabiliyoruz’
Fatura giderlerinin de kendilerini çok zorladığını dile getiren Sever, “Sabah 08.00’de kafeyi açıyoruz. O andan itibaren masraflar başlıyor. Bu kış günlerinde kafeyi ısıtmak için doğal gazı açıyoruz. Sıcak su kullanıyoruz. Elektrik kullanıyoruz. Kira ödüyoruz. Çalışanların da maaşları var. İçerde iki müşteri bile olsa bu giderler sabit. Isıtıcıları, ocağı veya ışıkları kapatmak gibi bir şansınız yok. Bazen akşama kadar ancak 10 barda çay satabiliyoruz. Bu da 70 TL eder. Peki bu 70 TL neye yetecek?” diye sordu.
‘Borcu borçla kapatmaya çalışıyoruz’
Van’daki bir diğer ‘butik’ sokak da Şemsiye Sokak… Onlarca kafenin bulunduğu Şemsiye Sokak’ın esnaflarından Vesim Özbahçeci de kafeye gitmenin lüks olduğunu savunanlardan. Özbahçeci, “Sıradan olan bir şey artık lüks oldu. İnsanlar önceliği, temel ihtiyaçlarına veriyorlar. Herkes geçim derdinde. Kafe esnafları olarak borcu borçla kapatarak geçinmeye çalışıyoruz ve borç bitmiyor. Biz borcu sadece geçiştiriyoruz. Bir ayı tamamladığımız zaman mutlu oluyoruz. Kazancımız yok. Sadece kirayı ve faturaları ödemenin derdindeyiz” dedi.
‘Fiyat söylerken utanıyoruz’
Birçok kafenin kapatmayı düşündüğünü belirten Özbahçeci, “Alternatif oluşturan herkes kapatıyor. Ben de şahsen geçimimi sağlayacak bir alternatif bulduğumda bu sektörden çekilmeyi düşünüyorum. Bu şartlar altında yürütemem. Çünkü herhangi bir kazanç yok ve her geçen gün giderler artıyor. Her şeye zam geliyor. Bu zamları biz de mecburen ürünlerimize yansıtmak zorunda kalıyoruz. Biz de zorlanıyoruz. İnsanlara fiyat söylerken utanıyoruz, çekiniyoruz, dilimiz dönmüyor. İnsanlar da maalesef bunu kabullendiler. Çünkü onlar da her şeyin farkındalar” ifadelerini kullandı.
‘Şemsiye sokak’ın şemsiyeleri bile esnaf tarafından değiştiriliyor’
Şemsiyeli Sokak esnafının, kendi kafelerinin giderleri dışında bir de sokağın masraflarını da karşılamak zorunda kaldığını belirten Özbahçeci, belediye tarafından sokağın sahiplenilmediğini belirtti. Özbahçeci, “Şemsiye Sokak, Van’ın tanıtımında yer alan bir sokak. Dışarıdan gelenlerin, en azından bir fotoğraf çekmek için uğradığı bir sokak. Bu sokakta esnaf çoğu şeyi kendi kendi imkanları ile hallediyor. Şemsiye Sokak’ın şemsiyeleri bile esnaf tarafından değiştiriliyor. Sokağın boyamasını, peyzajını, çiçeklerini ve diğer her şeyi, esnaf kendi arasında para toplayarak yapmaya çalışıyor. Çoğu kişi, sokaktaki direkleri bile belediyenin yaptığını düşünüyor ama direkleri bile biz yaptık” dedi.
