Gazeteci yazar Oktay Candemir seçim sonrası Kürtlerin aldığı oy oranını kaleme aldı. Batı ve Kürt kentleri arasındaki kıyaslamayı ele alan Candemir Kürtlerin doğuda değil batıdan oy kaybettiği tespitinden bulundu. İşte Oktay Candemir gözünden seçim sonrası Kürtlerin oy oranı:
Diyarbakır
24 Haziran 2018 seçimlerinde seçimlere yüzde 84 katılım sağlanırken, 14 Mayıs 2023’te seçime katılım oranı yüzde 82’ye düştü.
2018 seçimlerinde HDP 558 bin 119 oy alırken, 2023 seçimlerinde YSP 564 bin oy aldı.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde Kemal Kılıçdaroğlu 651 bin oy aldı.
Van
2018’de katılım oranı yüzde 83 iken 14 Mayıs 2023 seçiminde katılım oranı yüzde 79’a düştü.
2023 seçimlerinde 289.239 oy alırken, bu oranın 2018 seçimlerinde 313.010 olduğunu görüyoruz.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde Kemal Kılıçdaroğlu 334 bin oy aldı.
Mardin
2018 seçimlerinde katılım yüzde 84.49 iken, 2023’te katılım oranı yüzde 82’ye düştü. HDP Mardin’de 24 Haziran 2018 seçimlerinde 235 bin oy alırken, son seçimde 244 bin oy aldı.
Kemal Kılıçdaroğlu 289 bin109 oy aldı.
Dersim
2018’de katılım oranı yüzde 86.60 iken, yüzde 87’ye yükseldi. 2018 seçimlerinde HDP 28.509 oy alırken, son seçimde bu oranın 24 bin 763’e gerilediğini görüyoruz.
Kemal Kılıçdaroğlu memleketi Dersim’de 45, 457 oy aldı.
Ağrı
Katılım oranı 2018 seçimlerinde yüzde 79 iken, 2023 seçimlerinde yüzde 72 oldu. 2018 seçimlerinde HDP Ağrı’da seçmenden 143 bin oy alırken, YSP ile bu oran 119 bin 412’ye kadar geriledi.
Kemal Kılıçdaroğlu’nun aldığı 142 bin 21 olarak belirlendi.
Kars
2018 yılında yüzde 81 ile seçime katılırken, Son seçimde bu oran yüzde 79’a geriledi. 2018 seçimlerinde HDP 47 bin oy alırken, son seçimde 40.17 oy aldı.
Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, 78 bin oy aldı.
Batman
2018’de yüzde 86 olan katılım oranı son seçimde yüzde 85’e düştü. 2018 yılında HDP Batman seçmeninden 181 bin oy alırken, son seçimde 194 bine yükseldi.
Cumhurbaşkanı adayı KK, 221 bin 356 oy aldı.
Şırnak
2018’de yüzde 87.38 olan katılım oranı son seçimde yüzde 83’e düştü. 2018 yılında 164 bin olan oy sayısı 171 bine yükseldi.
Cumhurbaşkanı adayı KK, 75.202 oy aldı.
Hakkari
2018’de katılım yüzde 83.77 iken 14 Mayıs’ta bu oran yüzde yine yüzde 83’te kaldı. 2018’de HDP 98 bin 62 oy aldı, YSP 95 bin oy aldı. Kemal Kılıçdaroğlu, 109 bin oy aldı.
Urfa
2018’de katılım oranı yüzde 81.92 iken 2023’te seçmenlerin yüzde 82’si sandığa gitti. HDP 251 bin oy alırken, YSP’nin aldığı oy oranı ise 245 bin. Kemal Kılıçdaroğlu, 352 bin oy aldı.
Iğdır
2018 seçimlerinde yüzde 78.48 iken, 2023 seçimlerinde katılım oranı yüzde 79’a yükseldi. HDP 2018 yılında 41 bin oy alırken, YSP 45 bin oy aldı. Kemal Kılıçdaroğlu, 64 bin.369 oy aldı.
Muş
2018 seçimlerinde katılım oranı yüzde 83, 2023’te bu oran yüzde 79’a geriledi. HDP 2018 seçimlerinde 102 bin 810 oy alırken, YSP 95 bin 284 oy aldı. Kemal Kılıçdaroğlu, 108 bin oy aldı.
Siirt
2018’DE yüzde 84 olan katılım oranı yüzde 83’e düştü. 2018 seçimlerinde Siirt’tden 77 bin oy, YSP ise 2023 seçimlerinde 77 bin 268 oy aldı. Kemal Kılıçdaroğlu, 91 bin 352 oy aldı.
Bitlis
2018 seçimlerinde HDP Bitlis’ten 69 bin oy alırken, 2023 seçimlerinde, YSP 71 bin 418 ile oylarını arttırdı. 2023 katılım oranı yüzde 82, 2023 seçimlerinde katılım oranı yüzde 83 oldu. Kemal Kılıçdaroğlu 88 bin oy aldı.
Batıda HDP seçmeni ne yaptı?
İstanbul
HDP 2018 seçimlerinde 3. bölgeden 473 bin oy aldı. YSP ise 14 Mayıs seçimlerinde 392 bin oy aldı.
2018 seçimlerinde 2. Bölgeden, 331 bin 334 oy alırken, bu sayı 14 Mayıs seçimlerinde 212 bin 262 oldu.
2018 seçimlerinde 1. Bölgeden 390 bin oy alırken, 14 Mayıs’ta bu oran 248 bin 177’ye düştü.
2018 seçimlerinde göre YSP’nin 400 bin oy kaybettiğini görüyoruz.
İzmir
HDP 2018 seçimlerinde İzmir’den 334 bin oy alırken, YSP 236 bin 991’de kaldı. Burada 98 bin oy kaybı yaşandı.
Ankara
2018 seçimlerinde 227 bin oy. 14 Mayıs’ta 125 bin oya düştü. 97 bin oyluk bir gerileme söz konusu.
Antalya
HDP ile girilen 2018 seçimlerinde 108 bin oy alınırken, 14 Mayıs’ta YSP 84 bin 268 oy aldı. 24 bin oy kaybedildiğini görüyoruz.
Mersin
HDP 2018 seçimlerinde 192 bin 550 oy alırken, YSP 14 Mayıs’ta 165 bin oy aldı. 28 bin oy kaybı yaşandı.
Adana
HDP 2018 seçimlerinde 179.455 oy alırken, 2023 seçimlerinde bu sayı 138 bin 727’ye düştü. Adana’da da 50 bin oy kaybının yaşandığını görüyoruz.
HDP doğuda değil batıda oy kaybetti
Bu sonuçlara bakıldığında HDP’nin asıl oy kaybını Kürt illerinde değil, metropol kentlerinde yaşadığını görüyoruz. Sadece İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Mersin ve Ankara’da 700 bin oy kaybı yaşanırken, Kürt illerinde katılım oranı düşük olmasına rağmen oylarda ciddi bir düşüş yaşanmadı. Diyarbakır, Batman, Şırnak, Hakkâri, Iğdır, Siirt ve Bitlis’te YSP, 2018 yılında HDP’nin aldığı oy oranını aşarak daha yüksek oy aldı. Van, Ağrı, Muş, Kars gibi Serhat diye tabir ettiğimiz bölgelerde oy oranında düşme yaşandı. Ancak buralarda çok ciddi bir oy kaybının olduğunu söyleyemeyiz. Muş’ta 17 bin, Kars’ta 7 bin, Ağrı’da 24 bin, Van’da 24 bin oy kaybı yaşanırken, Mardin’de ise sadece 11 bin oy kaybı yaşandı.
Batıda oy kaybı
Kürt siyasetinin batı illerinde bu kadar oy kaybetmesinin temel nedenlerinden biri de Türkiyelileşme hamlesinin kurumsallaşmaması. Belli ki bu konuda henüz gidilmesi gereken çok yol var.
Katılım oranı düştü
Kürt illerinde 2018 seçimlerinde göre katılımın düştüğünü görüyoruz. HDP’nin oy deposu olarak bilinen illerde sadece Dersim (Tunceli), Hakkari ve Iğdır’da katılım oranı yükseldi.Bu seçim sonuçları özellikle Kürtler için oldukça kritik öneme sahip iken, katılımın yüksek olması bekleniyordu ama Van gibi bir ilde seçmenin yüzde 23’nün yani neredeyse dörtte biri sandığa gitmedi.
Kılıçdaroğlu bölgede YSP’den daha fazla oy aldı
İçinde bulunduğumuz siyasi, toplumsal ve ekonomik krizin dışında AKP iktidarının yarattığı kriz ortamından en çok etkilenen kesimlerin başında gelen Kürtler, Cumhurbaşkanlığı seçiminde oy oranını YSP’ye göre arttırdı. Diyarbakır’da Kılıçdaroğlu 658 bin oy alırken, YSP 558 bin oy aldı. Yaklaşık 100 bin seçmenin Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimindeki tercihi farklı oldu. Burada Kürtlerin, Kemal Kılıçdaroğlu’nun stratejisine sıcak baktığını ve önümüzde ki dönemde Kürt illerinde CHP’nin daha etkili olacağını ve AKP’nin eriyeceğini söyleyebilirim.
TİP faktörünü unutmamak gerekiyor
Tabi metropol kentlerde TİP faktörünü unutmamak gerekiyor. Bir türlü çözüm bulunamayan TİP krizi birçok yerde HDP’ye ciddi manada oy kaybettirirken, en az 12 milletvekili kaybettirdi. TİP’in HDP’ye kaybettirdiği oy oranı en az yüzde 2. TİP’in baraj sorununu ortadan kaldıran ama Kürt siyasetine herhangi bir şekilde oy getirmeyen bu ittifak modelinin Yeşil Sol Parti’ye oy kaybettireceği başından beri belliydi. Bunun dışında Van gibi bir yerde HDP’nin önceki seçimde 59 olan oyu yüzde 53’e düştü. CHP oylarında ki yüzde 6 yükselişin sebebi ise HDP’den, CHP’ye giden oylar.
1 milyon oy kaybı yaşandı
Genel olarak yüzde 3 oy kaybı var. 5 milyon yeni seçmene rağmen 1 milyon oy kaybedildi.
2018’de 5.772.068 oy alınırken, 2023 seçimlerinde 4.803.774 alındı, yani 1 milyon ’un üzerinde oy kaybı yaşandı.
Barajın kalkması rehavet yarattı
Tabi şunu unutmamak gerekiyor, Baraj yüzde 10’ken hem HDP tabanı işi daha sıkı tutuyordu. Tek bir oyun bile hesabı yapılırdı. Barajın düşürülmesi HDP seçmeninde bir rehavet yarattı. Bunun da ciddi manada olumsuz bir etki yarattığını belirtmek gerekiyor.
Serhat News
